Wordt Ebrahim Raïesi de geestelijk leider?
De naam duikt opeens overal op: Ebrahim Raïesi. De conservatieven lopen met hem weg en wilden hem naar voren schuiven als hun kandidaat voor de presidentsverkiezingen van mei. Raïesi liet echter weten hierin niet geïnteresseerd te zijn. Hij wil veel liever blijven werken als hoofd van de Azvan Quds Razavi, een rijke religieuze organisatie gevestigd in Masshad, die zich vooral bezighoudt met het onderhoud en de bescherming van sjiitische heiligdommen in binnen- en buitenland.
Maar Raïesi wordt niet alleen beschouwd als een ideale kandidaat voor het presidentschap, ook voor de hoogste functie van het land wordt hij geknipt bevonden: die van geestelijk leider. Maar Iran heeft toch al een geestelijk leider, hoor ik u zeggen. Dat klopt. Maar omdat de huidige, ayatollah Ali Khamenei al 77 is en bovendien met gezondheidsklachten kampt, is het niet onverstandig om over een mogelijke opvolger na te denken. Het is zelfs denkbaar dat de Raad van Experts, het orgaan dat verantwoordelijk is voor het kiezen van een nieuwe geestelijk leider, de opvolger van Khamenei al aan zal kondigen voor diens overlijden om een soepele transitie mogelijk te maken en politieke onrust te voorkomen.
Raïesi is met zijn 57 jaar relatief jong. En dat is ook eigenlijk wel het enige voordeel dat men kan bedenken. Een man van onbesproken gedrag is hij immers zeker niet; hij werkte in de jaren tachtig als rechter en stond bekend om zijn strenge vonnissen in zaken betreffende politieke dissidenten. Ook was hij lid van het zogenaamde 'doodscomité': een vierkoppig juridisch orgaan dat volgens verschillende mensenrechtenorganisaties in de zomer van 1988 verantwoordelijk was voor de executies van duizenden politieke gevangenen. De schattingen over het precieze aantal lopen uiteen: van ruim vierduizend tot dertigduizend. De regering ontkent echter dat deze executies er waren.
De overleden invloedrijke groot-ayatollah Hoessein Ali Montazeri, die in 1988 een hoge rang bekleedde in de regering en de rechterhand was van geestelijk leider Khomeini, erkende deze massa-executies echter wel. Ooit werd hij gezien als mogelijke opvolger van Khomeini, maar vanwege zijn kritische houding viel hij in onmin bij de Iraanse machthebbers. Hij werd uit zijn functie ontheven en kreeg in de jaren negentig zelfs huisarrest.
Zou Ebrahim Raïesi wel meedoen aan de presidentsverkiezingen , dan zouden hem nog weleens hele lastige vragen gesteld kunnen worden over zijn veronderstelde medeplichtigheid aan de executies. Voor veel burgers zou het een goede reden zijn niet op hem te stemmen. Zijn verleden zou dus mee kunnen spelen in zijn beslissing geen kandidaat te zijn.
Bij een verkiezing als geestelijk leider zit dat verleden hem veel minder in de weg. De geestelijken die over Khamenei's opvolging beslissen, zullen de executies ofwel ontkennen danwel als gerechtvaardigd beschouwen.
De onverwachte dood van ayatollah Rafsanjani in januari zorgde voor een enorm machtsvacuüm in Irans Raad van Experts. Nu zijn enorme, hervormingsgezinde invloed weg is gevallen, is de kans op een zeer conservatieve en anti-westers georiënteerde toekomstige geestelijk leider een stuk groter geworden.
Andere namen dan Raïesi zijn ook heus wel genoemd voor het toekomstig geestelijk leiderschap: Khamenei's zoon Mojtaba, voormalig hoofd van de rechterlijke macht Hashemi Shoroudi of het huidige hoofd van de rechterlijke macht, Sadegh Larijani bijvoorbeeld. Ook theologische kopstukken als ayatollah Nasser Makarem Shirazi, Abdollah Javadi Amoli of Mesbah Yazdi zijn weleens geopperd.
Zelfs de huidige president Rohani is genoemd als mogelijke kandidaat voor de opvolging van ayatollah Khamenei.
Maar geen van allen heeft zulke sterke troeven als Ebrahim Raïesi. Niet alleen onderhoudt deze een sterke vertrouwensband met de huidige geestelijk leider, hij heeft ook zeer nauwe banden met de Revolutionaire Garde, Irans zeer invloedrijke eliteleger. Leuk of niet, we zullen waarschijnlijk nog veel van deze man gaan horen.
undefined
