reportage
Wijkzuster Annemarie Stout moet zelfs het zeeppompje afvinken
De zorg gaat gebukt onder regeltjes en werkdruk. Wijkverpleegkundige Annemarie Stout en haar collega’s in de zorg voeren actie tegen 'de verstikkende bureaucratie'.
Annemarie Stout begint haar dag met een daad van protest. Aan de muur van de woningen waar de 48-jarige wijkverpleegkundige naar binnengaat hangt een kaartje. Normaal houdt ze daar haar smartphone tegenaan om in te klokken. Zo ziet de zorgverzekeraar hoeveel tijd ze kwijt is aan de cliënt. Vandaag doet ze het niet.
Ze is een van de zorgmedewerkers die gisteren door het hele land meededen aan de actie 'Meer zorg minder papier', een actie tegen de talloze formulieren die zij moeten invullen. Minister van Volksgezondheid Hugo de Jonge steunt die actie 'van harte', liet hij weten, en zei gisteren dat de registratielast in de zorg wel 'zelfrijzend bakmeel' lijkt. "Niemand kiest voor de zorg omdat 'ie van stopwatches en spreadsheets houdt", voegde hij daar via Twitter aan toe.
Al vijftien jaar is Stout wijkverpleegkundige. Een barricadetype is ze niet. Wel vaart ze op haar eigen kompas, ook als dat tegen de regels in gaat. Haar werk is een roeping. “Het klinkt wat Florence Nightingale-achtig, maar ik doe het om de ander te kunnen helpen.”
Tekst loopt door onder de foto
Voor alles heb je lijsten
Maar dat kan alleen als er flink wat formulieren worden ingevuld. “Over een zeeppompje dat wel of niet aanwezig is, of over handdoeken. Je doet nooit meer iets met die informatie. De registratiedrang is toegenomen de laatste jaren. Voor de arbodienst, voor de aanvraag van hulpmiddelen. Voor alles heb je lijsten in het ECD.”
Het ECD is het Elektronisch Cliënten Dossier, te raadplegen via de tablet die Stout bij elk bezoek uit haar tas haalt. Ook vandaag, op de dag tegen de onnodige regeltjes. “Dit is niet onnodig. Dit is de overdracht voor mijn collega’s. De veiligheid van de cliënten mag er uiteraard niet onder lijden.”
Rien is een van die cliënten, een oudere man die naakt de deur opendoet. Niets abnormaals voor hem. Hij slaapt zonder kleren en als Stout ’s morgens aanbelt, loopt hij direct naar de deur. Hij was in Limburg geweest, zegt hij. Of was dat nu een droom? Dat laatste, zegt Stout. Dat weet ze heel zeker, want ook Stout kwam in die droom voor. En zij is in elk geval niet naar Limburg geweest. De zwakbegaafde Rien heeft de laatste tijd wel vaker moeite om droom en werkelijkheid te onderscheiden. Stout zet een insulinespuit in zijn been en legt een handvol pillen op tafel. “Mijn ontbijt”, zegt Rien. Het dopje van de insulinespuit wil hij bewaren. Voor zijn verzameling.
Tekst loopt door onder de foto
Als een kameleon
Op de fiets naar de volgende cliënt vertelt Stout hoe zij zich telkens als een kameleon aanpast. Om contact te maken is telkens een andere manier van praten en doen nodig. Dat vergt kracht. Want al die cliënten willen de volle honderd procent aandacht. Dat verdienen ze ook, zegt Stout, maar ja, er zijn dagen waarop je niet lekker in je vel zit. En ook dan moet je begripvol zijn, luisteren en ondersteuning bieden. In de wijkverpleging kan je je nooit even onzichtbaar maken. Dat doet Stout ook niet. Voor chagrijn naar de cliënt is er geen excuus.
Ook niet als ze door de miezerige regen naar Henk fietst. Zijn vrouw Marja is mantelzorger, met steun van de wijkverpleging. Ze vraagt naar de actie tegen de regeldruk. “Ja, wij doen mee. Ik klok nergens in”, zegt Stout. “Maar dat heb je toch net gedaan?” antwoordt Marja. “Oh ja? Ach, macht der gewoonte”, zegt Stout.
Haar man komt uit het verpleeghuis. Hij had een tumor op de hypofyse, in de hersenen, en was bedlegerig geworden. “Ze konden daar niets meer doen dan wij kunnen”, zegt ze. Cliënten die voorheen in het verpleeghuis zaten en nu thuis wonen, zorgen voor een zwaardere belasting van de wijkverpleegkundigen. De tijd dat zij er alleen waren voor de steunkousen is voorbij. Het beroep stelt steeds hogere eisen aan het personeel.
Tekst loopt door onder de foto
Soms is het 'nee'
De laatste twee jaar is dat personeel nauwelijks te vinden. “Echt schrikbarend,” zegt Stout. Soms doet ze de planning, als de echte planner op vakantie of ziek is. “Het is bijna niet rond te krijgen, vooral in de zomer als personeel op vakantie gaat. Soms moeten we nee verkopen. Dan moeten we aan een mantelzorger vragen of hij of zij voor een keer wil wassen. Zoiets wil je echt niet.”
Patiënt Paul, zoals hij zich vanuit zijn bed voorstelt, heeft geen mantelzorger. Hij heeft zware MS. Vroeger was Paul een beroepsmilitair die graag met zijn maten bier dronk. Als de volgende dag een zware oefening op het programma stond, zette hij de knop om. Die knop is er nog altijd, zegt Paul, maar hij kan er niet meer bij. De wijkverpleegkundige begrijpt hoe waardeloos dat voor hem moet zijn.
Dan doet Stout voor de tweede keer vandaag iets dat niet mag. Ze geeft Paul koffie. Dat is huishoudelijk werk, geen zorgtaak. “Dat is inderdaad tegen de regels,”zegt ze. “Maar ik weet hoeveel moeite het hem kost om het zelf te doen.”
De achternamen van de patiënten zijn bij de redactie bekend.
PopUp-redactie in Gouda
De wijkverpleegkundige is allang niet meer de zuster die alleen billen wast. Ze heeft veel extra taken gekregen, maar voelt zich juist minder serieus genomen. Is de wijkverpleging klaar voor de toekomst? Trouw loopt een week mee met De Vierstroom in Gouda.
Meepraten? Twitter via @pop_uptrouw, mail naar popup@trouw.nl, of kom langs bij ons spreekuur, iedere dag van 12-13 op De Baan 325, Gouda. Lees alle verhalen van de pop-upredactie op trouw.nl/popupredactie.
Vrijdag om 15.00 uur zal de pop-upredactie verpleegkundige Volker Coenraads interviewen over zijn werk. Heeft u vragen over zijn werk als man in een vrouwenwereld? Stel deze morgen tijdens de livestream op onze Facebookpagina.
Lees ook: Wijkverpleegkundige soms poetshulp en De wijkverpleegkundige heeft het druk gekregen en Extra stages en zij-instromers moeten personeelstekort in de zorg oplossen
