Wie heeft ayatollah Rafsanjani vermoord?
H ij wordt door Iraniërs beschouwd als hun eerste grote hervormer: Amir Kabir. Tijdens de Kadjaren-dynastie was hij premier onder de Perzische koning Naser al-Din Shah Kadjar. Zijn vele hervormingen vielen echter niet bij iedereen in goede aarde. In de laatste jaren van zijn leven werd hij verbannen naar de 'Tuin van Fin' bij de stad Kashan, waar hij in 1852 op bevel van de koning in het badhuis van de tuin werd vermoord.
De onlangs overleden oud-president Rafsanjani was dol op Amir Kabir. Zelf een boegbeeld van de hervormingsgezinden en niet onomstreden, vond Rafsanjani in Kabir een rolmodel, en hij stak zijn bewondering voor de staatsman niet onder stoelen of banken. Dat Rafsanjani 165 jaar later op bijna dezelfde datum stierf als zijn idool, kan volgens veel Iraniërs dan ook geen toeval zijn.
Dat dacht ook het bonte gezelschap dat ik deze week in een huis van een kennis aantrof. Men was niet alleen druk met het nemen van selfies bij een wanstaltige kerstboom, maar ook met het produceren van complottheorieën, een geliefd tijdverdrijf van menig Iraniër.
Want het was toch niet te geloven dat een man als ayatollah Rafsanjani op 82-jarige leeftijd zomaar overleed aan een hartstilstand? Als het nou geestelijk leider Khamenei was geweest; die is weliswaar een stuk jonger dan Rafsanjani maar hij kwakkelt al jaren met zijn gezondheid. Rafsanjani was kerngezond geweest - onmogelijk dat die dood ging. Dezelfde ochtend had hij nog een lezing gehouden over Amir Kabir en hij was zichtbaar geëmotioneerd geweest. Hij moest gevoeld hebben dat zijn eigen dood eraan zat te komen. En hij was natuurlijk vermoord. Net als Amir Kabir. Dat sprak vanzelf.
Mijn tegenwerpingen dat 82 jaar een hele respectabele leeftijd is, zeker voor een Iraanse man, en dat er in het land dagelijks twintigers onverwachts bezwijken aan hartstilstanden vond men wat ongezellig. Nee, Rafsanjani was op de een of andere manier vergiftigd. Of hij was in zijn zwembad vermoord toen zijn lijfwachten even weg waren. Dat kon ook.
Tegen zo veel stellig wantrouwen viel niet op te redeneren. Ik begreep wel waar het vandaan kwam. Wie kijkt naar de geschiedenis van Perzië en de sjiitische islam ziet al gauw dat deze bol staan van verraad en dat de ene na de andere imam werd vergiftigd.
De schok van Rafsanjani's plotselinge dood weerhield de aanwezigen er overigens niet van om onder veel gelach alle grappen over hem op sociale media nauwgezet te volgen. Dat deze niet alleen tamelijk onkies maar ook erg flauw waren, leek niemand op te vallen. Een foto van een baby met een witte tulband om, die inderdaad wel wat weg had van de oud-president, was al om je te bescheuren. Toen daar een voice-bericht - zogenaamd van Rafsanjani uit het hiernamaals - bijkwam met de melding dat hij het goed maakt en zo kebab gaat eten, had men het helemaal niet meer.
Misschien was al die ongepaste vrolijkheid een manier om angst te bezweren. Angst die de aanwezigen wel degelijk voelden, zo gaven ze later op de avond toe. Want waar moest het heen met hun land nu er niemand meer was als Rafsanjani, die de conservatieven nog een beetje in het gareel had weten te houden?
Zoals dat wel vaker het geval is in Iran, gaf de buitenwereld een heel andere aanblik dan het tafereel binnenshuis. Daar waren geen wanstaltige kerstbomen te zien. Wel zwarte spandoeken met foto's erop van geestelijk leider Khamenei die zijn oude vriend Rafsanjani glimlachend aankijkt. En slogans als: 'Mannen van de geschiedenis leven voort'. Een verwijzing naar Rafsanjani natuurlijk, voor velen de Amir Kabir van de islamitische republiek.
undefined
