’Werkelijkheid is geweld aangedaan’
Defensiefotograaf Sjoerd Hilckmann noemt het ’achteraf gezien een stomme keuze’ dat hij in Uruzgan een actiefoto manipuleerde en ook nog instuurde voor de Zilveren Camera.
„Achteraf gezien had ik die foto niet moeten insturen, maar ik kon niet meer terug. De foto was al een eigen leven gaan leiden doordat ’ie al in het nieuws was geweest”, vertelt fotograaf Sjoerd Hilckmann (34). Hij heeft naar aanleiding van vragen van Trouw over de foto besloten om met zijn verhaal naar buiten te komen.
„Door deze foto te manipuleren, heb ik de werkelijkheid geweld aangedaan”, stelt hij. „Die auto was stuk en reed niet zelfstandig. De foto laat een ander beeld zien.”
Hilckmann benadrukt dat hij geheel op eigen initiatief heeft gehandeld en dat de sleepfoto de enige is die hij gemanipuleerd heeft.
April 2007. Sergeant Sjoerd Hilckmann, fotograaf van de Audiovisuele dienst Defensie (AVDD), rijdt in een Bushmaster-pantserwagen mee terug van Chora naar de militaire basis Kamp Holland in de Afghaanse provincie Uruzgan. De Bushmaster sleept een kapotte MB-terreinauto, waarin vier infanteristen zitten.
Hilckmann maakt vanuit het achterluik van de Bushmaster twaalf foto’s van de gesleepte ’MB’. „Met een lange sluitertijd krijg je een mooie beweging.” Terug in Kamp Holland bekijkt Hilckmann de foto’s van de terugreis en is gelijk enthousiast over de sleepfoto: „Wow, dat is een mooie foto!”
Onderin het beeld zijn de sleepstangen nog zichtbaar. Die poetst Hilckmann als ’storende elementen’ digitaal weg. „Zo kwam de foto naar mijn smaak beter tot z’n recht. Het ging mij puur om de schoonheid. Ik was op dat moment niet bezig met de nieuwswaarde van de foto.”
Defensie zet de foto’s op haar website. Verscheidene kranten publiceren de foto, in de veronderstelling dat de terreinauto op eigen kracht door Uruzgan dendert. Hilckmann keert na zijn uitzending terug in Nederland en besluit het beeld, als onderdeel van een serie, in te zenden voor de Zilveren Camera 2008.
De inzending raakt in opspraak omdat Hilckmann volgens fotojournalisten als militair zijn werk niet onafhankelijk kan doen. De jury van de Zilveren Camera besluit om Hilckmann toch te laten meedingen. Hij wint de derde prijs in de categorie documentairefotografie buitenland.
Eind vorig jaar laaide de discussie over het manipuleren van foto’s op toen aan het licht kwam dat fotograaf Jean-Pierre Jans van de Volkskrant een natuurfoto had gemanipuleerd. Bij Hilckmann ’begon het wel te knagen; ik ben ook niet helemaal eerlijk geweest’. Eventuele schade voor zijn reputatie neemt hij op de koop toe.
Het ministerie neemt geen maatregelen tegen Hilckmann. „Sjoerd is een hartstikke goede fotograaf. De kwaliteit van zijn werk staat niet ter discussie, alleen van deze ene foto”, zegt woordvoerster Marloes Visser.
Defensie heeft steekproefsgewijs de foto’s gecontroleerd van de AVDD-fotografen die de afgelopen drie jaar in Irak, Somalië, Tsjaad en Afghanistan zijn geweest. Met de fotografen is een ’heel indringend’ gesprek gevoerd of zij foto’s hebben gemanipuleerd. Het antwoord was nee.
