Welkom op het continent van de Holocaust

Dat landen als Oostenrijk, Duitsland en Nederland op de eerste plaats hun hart laten spreken en honderdduizenden vluchtelingen uit het Midden-Oosten opvangen, is niet meer dan menselijk. De Oost-Europese landen laten zich echter van hun slechtste kanten zien. Ze sluiten hun grenzen af zoals Hongarije, ze laten weten niets te zien in de opvang van moslim-vluchtelingen, zoals Slowakije, en het grote en dankzij de EU zo welvarende Polen heeft verklaard vooral christelijke vluchtelingen, en die in heel kleine aantallen, op te willen nemen.

De vluchtelingen worden aangetrokken door het Europa van vrijheid, gelijkheid, rechtvaardigheid en welvaart. Maar ze bekijken Europa door een roze bril.

Onderdrukking en terreur
Inderdaad, Europa is het continent waar de Verlichtingsidealen realiteit werden. Waar in veel staten kerk en staat gescheiden werden, democratie en vrijheid van meningsuiting opbloeiden. Tegelijkertijd is het het continent waar terreur met het uitbreken van de Franse Revolutie werkelijkheid werd, waar in de slipstream daarvan het marxisme ontstond, leidend tot het communisme dat in de twintigste eeuw zou leiden tot de onderdrukking en dood van miljoenen.

Later zou Europa getuige zijn van de geboorte van fascisme en nationaal-socialisme, wat zou leiden tot een allesverwoestende wereldoorlog. Het is ook het continent waar in de Middeleeuwen de kerk oppermachtig was en middels de inquisitie korte metten maakte met ketters.

Vluchtelingen realiseren zich niet dat ze niet alleen naar het continent van vrijheid en democratie zijn gevlucht, maar ook naar een continent met een bloedig track record in religieus fanatisme en totalitarisme. En wie beweert dat het virus van vreemdelingenhaat niet meer welig tiert in Europa, is stekeblind.

Wat is het feitelijke track record van Europa in de omgang met vluchtelingen en migranten? Hét voorbeeld is natuurlijk dat van de Joden. Al vanaf hun eerste aanwezigheid in Europa stonden ze bloot aan vervolging, verdrijving en moord. Ze werden weggejaagd uit Engeland in 1290, uit Frankrijk in 1394, uit verschillende Duitse streken in de veertiende eeuw en uit Spanje in 1492.

Nadat de Joden, gestimuleerd door Europese Verlichtingsidealen zich in de negentiende eeuw emancipeerden, leverde dat een verheviging van het Europese antisemitisme op: de Dreyfus-affaire in Frankrijk, de terugkerende pogroms in tsaristisch Rusland en als dieptepunt de Holocaust.

Voorbode van een ramp
Mijn hart zegt mij dat al die vluchtelingen hier welkom zijn. Maar mijn verstand zegt mij dat zij een voorbode zijn van een potentiële ramp: de in de mindset van Europa verborgen onverdraagzaamheid. Er zijn wat mij betreft te veel mene tekels tegen moslims en islam in het Europa van nu. Natuurlijk bij de brallende populisten, maar ook bij gewone mensen en zelfs bij leidende politici.

Het is vanuit historisch perspectief heel goed te begrijpen dat bondskanselier Merkel zich van haar beste kant laat zien. Maar ze negeert daarmee de bloedige geschiedenis van Europa en staart zich wellicht blind op de draagkracht van de Duitse en Europese samenleving.

Ik begrijp de roep van vrijheid en welvaart die veel vluchtelingen doet besluiten naar het Avondland te gaan, maar zij hebben geen besef van de inktzwarte Europese geschiedenis die als een wolk van doem boven het continent en daarmee boven hen hangt.

Jan Jaap de Ruiter: arabist Tilburg University