Weet los te laten

Kort voor zijn dood verscheen een laatste interview met dichter, poëziecriticus en essayist Hans Groenewegen. Daarin sprak hij nuchter, openhartig en bezield over wat zijn laatste dichtbundel zou worden. Poëzie was zijn leven; als essayist schreef hij met grote toewijding over collega-dichters. En al lag zijn voorkeur bij de meer experimentele poëzie, er is nauwelijks een hedendaagse dichter in wiens werk Groenewegen niet ooit vertoefde; bovenal was hij een 'poëzieonderzoeker'. Hij kreeg er in 2012 de Pierre Bayleprijs voor poëziekritiek voor. Groenewegen dichtte zelf ook, al debuteerde hij laat. Het werk van anderen moest hij 'loslaten' voor hij zelf kon schrijven. Toch is zijn eigen poëzie altijd in de schaduw van zijn essays blijven staan.

Hij overleed in juni van dit jaar, een week voordat 'blijven & verreizen. gedichten 17/10 t/m 24/8' verscheen, een soort dagboek in dichtvorm. Het is een breed uitwaaierend amalgaam van teksten: volwaardige gedichten, invallen, commentaren en citaten. Flarden en korte impressies, afgewisseld met pagina's stromende tekst, en ieder fragment voorzien van datum en tijd en soms ook van lichaamstemperatuur:

2/11/ -- 07:00 37.1

ach, schrijven met koorts, mag ik eens stille leegte zijn

Die 'stille leegte' is de dood, en Groenewegen schrijft in de wetenschap dat die niet ver weg meer is. Toch blijft zijn ziekte (op de lichaamstemperatuur na) goeddeels buiten beeld. Al reizende per trein: "wat er om me is beschrijven daarvoor/ mist een tijd zonder verloop." Zijn gedichten en impressies verkennen stilstand in beweging, wat blijft en wat 'verreist', en hoe los te laten: "waarom vasthouden wat hoe dan ook uitwist // weet los te laten waar niemand greep heeft".

De inslag mag dan filosofisch zijn, Groenewegen houdt scherp oog voor wat hem dagelijks omringt. Hij schrijft bijna malend over het televisieprogramma 'de rode kamer' (over mensen met psychische problemen), en op de valreep haalt hij nog fel uit naar de 'luie slordigheid' van wijlen Gerrit Komrij.

Hij ontkent het bestaan van hermetische, ontoegankelijke poëzie: "Die kwalificatie komt van lezers die zich uit vrees voor het vreemde, uit tijdgebrek of uit luiheid gesloten houden." Maar zijn poëzie zal ook na zijn dood geen grote lezersschare trekken, daarvoor is hij te veel een dichter voor dichters. Een aantal van hen - onder wie Anne Vegter, Tonnus Oosterhoff en Eva Gerlach - schrijft nu terug: op de bijgevoegde cd-rom leveren ze commentaar op het manuscript van 'blijven & verreizen'. En zo is deze bundel niet alleen de laatste Groenewegen, maar ook een kleine bloemlezing moderne dichters. Een passend eerbetoon.

Hans Groenewegen: blijven & verreizen. Gedichten 17/10 t/m 24/8. Met cd-rom. Wereldbibliotheek, Amsterdam; 110 blz. euro 19,90

undefined