Weesper dominees beginnen groepspraktijk

Het is hoognodig, betoogde hoogleraar Gerben Heitink onlangs op een predikantenconferentie: teamwork. Toch wil het niet erg vlotten. Volgens het Sow-hoofdkantoor is er één uitzondering: Weesp.

Hij hoort veel dominees klagen dat ze op een 'eenpersoons eiland' werken, zegt Dick Pruiksma (53). De Weesper pastor ziet zijn collega's worstelen met het ideaalbeeld van het schaap met de vijf poten. ,,Je hebt natuurlijk ook niet zomaar een functie'', vindt Pruiksma, ,,er zit een geestelijke dimensie aan.'' Toch meent hij dat je functioneel over het ambt moet kunnen denken. Hij vraagt zich af of de klagende dominees ook bereid zijn om hun werkwijze te bekijken en aan te passen. ,,Als je je als hoogkerkelijke dominee in je ivoren kerktoren terugtrekt, kun je niet samenwerken. Teamwork is niet voor bangeriken.''

De Weesper predikanten zijn enthousiast over hun nieuwe model. In juni zijn ze gestart met het Pastoraal Centrum (PC). Vandaaruit organiseert Jetty Sas (48) alles: bezoekdames voor 75+'ers, de agenda's van de dominees, opgave voor gesprekskringen. Sas: ,,Voor mensen die niet zo snel de dominee bellen, is de drempel nu veel lager. En het is gemakkelijk: één centraal telefoonnummer voor alle pastorale kerkzaken. Hopelijk komt er in de toekomst nog veel meer bij, ook de diaconie bijvoorbeeld.''

Overzichtelijk dus, maar schept de nieuwe situatie geen afstand tussen predikanten en gemeente? Een hartgrondig 'nee' klinkt. ,,Het is niet zo dat we als predikanten de telefoon de deur uitdoen'', lacht Pruiksma. ,,In het kerkblad staan onze 'beste opbeltijden' en daar kan iedereen gebruik van maken.''

Ook voor teamwork-predikanten blijven eredienst en pastoraat een fors bestanddeel van hun werk. Daarnaast specialiseren ze zich. Een van hen vindt 'vorming en toerusting' het leukst, dus belegt hij cursussen en kringen.

Pruiksma is al jaren goed thuis in liturgie. Op dit moment volgt hij een opleiding kerkmuziek. Een collega loopt een beetje tussen de anderen door. Met z'n kleine dienstverband vervult hij vooral bestuurlijke taken. Binnenkort komt een vierde, jonge pastor het team versterken. Bij het zoeken naar een geschikte kandidaat lag vast dat diens sterke punt in het jeugd- en jongerenwerk moest liggen.

'Overleg en openheid', noemt Pruiksma als belangrijkste voorwaarden voor teamwork. Eens in de maand hebben de predikanten 'ministerie', dat is de meest vertrouwelijke vorm van overleg. Ook Sas zit daarbij, als vijfde collega. ,,We hebben altijd vergaderingen die uitlopen op een maaltijd met witte wijn'', zegt Pruiksma. De samenwerking gaat echter niet altíjd van een leien dakje. De predikanten merkten dat ze heel verschillende beelden van zichzelf als pastor hadden. Ze moesten aan elkaars werkwijze wennen, soms andere methoden leren gebruiken en werk uit handen geven. ,,Soms levert dat intern spanningen op'', zegt Pruiksma. ,,Maar als de bereidheid en intentie er is om samen te werken, dan los je die verschillen van inzicht samen op en lever je allemaal iets in.

Vanuit het Landelijk Dienstencentrum krijgt Weesp ook extra begeleiding. Landelijk gezien is het een interessant experiment, denkt Pruiksma. ,,Eén ochtend in de maand komt er iemand van de werkbegeleiding van het Landelijk Dienstencentrum.''

Elke dominee heeft een sterkte-zwakte-analyse van zichzelf gemaakt. Wat dóe je graag? ,,Als er geen openheid is, kun je niet samenwerken'', zegt Pruiksma. ,,Op fouten moet je elkaar kunnen wijzen. Als een van de predikanten echt een blunder heeft gemaakt in het pastoraat, kan dat niet onopgemerkt blijven. Zoiets gebéurt en dat mag je niet onder het vloerkleed schuiven. Dan moet je elkaar aanspreken, dát is samenwerking.''

De groepspraktijk is een vrucht van het Sow-proces in Weesp, waar ook de lutheranen meedoen. Pruiksma: ,,Vanaf het begin heb ik gezegd: Sow is prima, maar het móet een meerwaarde hebben. Waarom zou je allerlei veranderingen over mensen afroepen als ze er niet aantoonbaar iets aan hebben? Als er geen vernieuwing in zit, ga je samen op de terugweg.''

Weesp is geografisch overzichtelijk, niet te groot of te klein (het stadje telt ruim 1500 hervormden, 700 gereformeerden en zo'n 150 lutheranen) en in alle kerken is een grote diversiteit aan spiritualiteit. Belangrijk voor het proces in Weesp was om alle grenzen te laten wegvallen. Daarom is er 'geen plaats' voor wijkpredikanten. Vanaf volgend jaar kan elk kerklid in de protestantse gemeente Weesp en Driemond zijn eigen predikant kiezen. Het kerklid heeft het voor het zeggen.

,,Ik raad het iedere dominee aan om in teamverband te werken'', zegt Pruiksma. ,,Anders fietste ik vaak met een schuldig geweten door de stad en dacht ik: 'ik moet hiernaartoe en daar nog heen'. Nu ben ik bíj.''