We zien de ramp rond het Tsjaadmeer niet, maar hij raakt ons wel

"Ik heb in veel crisisgebieden gewerkt", vertelt Toby Lanzer, assistent-secretaris-generaal van de Verenigde Naties. "Van Darfur, Tsjetsjenië tot Zuid-Soedan. Maar het lijden dat ik in de landen rond het Tsjaadmeer heb gezien, is het ergst wat ik ooit heb aanschouwd. Zeven miljoen mensen leven in zware voedselonzekerheid."

"In gewone mensentaal: ze verkeren op de rand van de hongerdood. Een half miljoen kinderen zijn zwaar ondervoed. Er kunnen dit jaar een half miljoen mensen sterven. Tenzij de overheden in die regio en de internationale gemeenschap meer gaan helpen."

Wat zijn de belangrijkste oorzaken voor de ramp rond het Tsjaadmeer?

"Er zijn drie ernstige dreigingen die zich daar opstapelen: de onveiligheid door terreurgroep Boko Haram, extreme armoede en klimaatverandering. Deze zaken hebben het leven daar onmogelijk gemaakt. Ik heb in het noordoosten van Nigeria volwassenen gezien die zo verzwakt zijn door voedselgebrek dat ze niet meer kunnen lopen."

"Ik heb dorpen gezien waar geen peuters meer waren. Er waren baby's en kinderen boven de vijf jaar, maar alle twee- en driejarigen waren dood. Deze regio is het toneel van de grootste crisis van het Afrikaanse continent op dit moment. En, na Syrië, mogelijk de grootste crisis wereldwijd."

Ook andere organisaties noemen de crisis rond het Tsjaadmeer dé ramp van 2017. Maar de gemiddelde mediagebruiker weet er niks van. Valt de pers wat te verwijten?

"Uw lezers zullen vanochtend vast iets gelezen hebben over Syrië of Mosul, misschien Zuid-Soedan. Maar niet hierover. Mensen kunnen niet alles volgen, journalisten kunnen niet overal zijn. Delen van dit gebied zijn ook voor hulpverleners soms onbereikbaar, dus ook voor journalisten. Maar dat is geen excuus voor overheden om niet te handelen."

U reist door Europa om bewustzijn te creëren, maar vooral ook om geld op te halen. Nederland heeft tot nu toe zes miljoen euro bijgedragen, maar dat kan dus beter?

"Er is inderdaad ruimte voor verbetering. We hebben 1,5 miljard nodig om 2017 door te komen en zestig procent daarvan zal gaan naar: voedsel, voedsel en voedsel. Dat is nu het belangrijkst, naast water en sanitair om ziektes en diarree te voorkomen. Gelukkig is dat goed te organiseren en er is bereidheid."

"Noorwegen, Duitsland, Nigeria en de VN zullen op 24 februari een conferentie organiseren in Oslo om steun te genereren. Maar hulp is snel nodig. Intern zijn er al 2,5 miljoen ontheemden, maar in 2016 was een aanzienlijk deel van de vluchtelingen dat in Europa arriveerde uit Nigeria afkomstig."

Er zijn politieke aardverschuivingen aanstaande in de westerse wereld: Trump in de VS, verkiezingen in Frankrijk, Duitsland en hier in Nederland voorspellen ook een verrechtsing, onder meer vanwege de vluchtelingenkwestie. Is dit een handige tijd om hulp voor Afrikaanse landen te vragen?

"Het zijn niet de makkelijkste tijden en verkiezingen zorgen altijd voor onzekerheid. Maar zoals Obama ooit zei: regeringen zijn meer tankers dan speedboten. Veranderingen in beleid gaan niet zo snel. Ik heb er vertrouwen in dat de hulp van de VS door zal blijven gaan onder de nieuwe regering. En als je mensen in een vroeg stadium helpt waar ze zijn, voorkom je dat een crisis op je eigen stoep belandt en bespaar je uiteindelijk geld. Dat geldt voor de gehele Sahel-regio."

"De gevaarlijke cocktail van explosieve bevolkingsgroei, milieuproblemen, enorme armoede en gewelddadig extremisme in een regio niet ver van Europa gaat ons in de toekomst allemaal raken. Het is in ons eigen belang om veiligheid, ontwikkeling en handel in die regio te verbeteren."

Getroffen landen

De regio rond het Tsjaadmeer betreft West-Tjsaad, Noord-Kameroen, Zuidoost-Niger en Noordoost-Nigeria. Daar, is de bron van de crisis begonnen met de Nigeriaanse terreurgroep Boko Haram. Het effect van de terreur, die in Nigeria de meeste slachtoffers maakt, breidde zich de afgelopen jaren uit naar de drie andere landen.

Vooral het uiterste noorden van Kameroen is zwaar geraakt. Boko Haram pleegde de afgelopen jaren meer aanslagen over de grens, waar Nigerianen eerder al naartoe waren gevlucht. In totaal zijn zo'n 11 miljoen mensen in de gehele regio in nood. Door de onveiligheid kunnen boeren hun land niet bewerken, zijn markten leeg en scholen en ziekenhuizen onbereikbaar.