We worden de komende 30 jaar steeds angstiger
Het gevoel van onveiligheid in Nederland zal in de komende 30 jaar toenemen, terwijl het aantal slachtoffers van criminaliteit daalt. Die paradox is het gevolg van de vergrijzing, zegt Jan Latten, hoogleraar demografie en onderzoeker bij het Centraal Bureau voor de Statistiek.
Samen met zijn collega Luc Verschuren schetst Latten vandaag tijdens het congres een toekomstbeeld van Nederland in 2035. Geen opwekkend beeld. De verschillen tussen rijk en arm in de samenleving zullen groter worden. Omdat angstig gedrag bepaalt zullen welgestelde ouderen hun veiligheid gaan kopen. Waarschijnlijk zullen er steeds meer seniorenenclaves ontstaan, beveiligde woongebieden waarin welgestelde ouderen zich terugtrekken.
Het slot Haverleij, een groot kasteelachtig wooncomplex bij Den Bosch met 450 woningen en appartementen, is volgens Latten zo’n voorbeeld. Rondom dit gebouw ligt een slotgracht. „Dat soort projecten bevestigt het beeld dat ouderen geneigd zijn zich terug te trekken in hun eigen veilige burcht”, aldus Latten. „Een vorm van segregatie voor wie het zich kan veroorloven.” Latten acht de kans aanwezig dat ook in Nederland bewaakte woongebieden zullen ontstaan met een hek eromheen, zoals die er in de VS al op grote schaal zijn.
Vooral onder ouderen is het onveiligheidsgevoel sterk. Meer ouderen in 2035, betekent meer gevoelens van onveiligheid. Minder jongeren, betekent minder slachtoffers, omdat de meeste criminaliteit door jongeren wordt gepleegd. Jongeren zijn in hoofdzaak ook het doelwit van criminaliteit. Ondanks de bevolkingsgroei zal het aantal slachtoffers teruglopen van 25 procent naar 23 procent, berekenden beide wetenschappers.
Latten en Verschuren hebben de cijfers op hun hand. Anno 2005 is 85 procent van de 65-plussers wel eens angstig bij het opendoen als er aan de voordeur wordt gebeld. Bij alle andere leeftijdsgroepen – dertigers, veertigers, vijftigers– is die angst er ook wel, maar veel minder manifest: rond de 50 procent. De dertigers, veertigers en vijftigers van nu zijn de zestigers en zeventigers van 2035. Het aantal 65-plussers zal met 1,7 miljoen toenemen bij een (beperkte) bevolkingsgroei van 700.000. Latten: „Een miljoen meer mensen zullen in 2035 bang zijn de deur open te doen.”
De ouderen van de toekomst hebben een dubbel inkomen, bezitten onroerend goed, hebben minder kinderen, goede pensioenvoorzieningen. Zij zullen, zo verwacht Latten, hun veilige ’geborgenheid bij gelijksoortigen’ gaan kopen. Maar hij wijst erop dat er een grote groep Nederlanders, vooral van allochtone afkomst, niet in staat zal zijn om veiligheid te kopen.
