We weten bar weinig van de afluisterpraktijken in Nederland

Ook is duidelijk geworden dat Nederland ten tijde van de Uruzganmissie niet alleen behoorde tot de zogenoemde 'Nine Eyes' - de inlichtingendiensten van bondgenoten waar de Amerikanen nauw mee samenwerken - maar ook mee mocht doen met de belangrijkste landen, oftewel de 'Five Eyes Community', die bestaat uit de Verenigde Staten, Groot Brittannië, Canada, Australië en Nieuw-Zeeland. Tussen de inlichtingendiensten van die landen bestaat een levendige ruilhandel en daar mocht Nederland aan deelnemen tijdens de militaire missie in Afghanistan. Zo werd volgens NRC in ruil voor Nederlandse inlichtingen, de afluisterpost in Eibergen, waar radio- en satellietverkeer kan worden onderschept, met financiële steun van de Amerikanen opgeknapt.

Toch weten we na de onthullingen van afgelopen weekend vooral nog veel niet. Zoals: luistert de NSA op dit moment nog steeds op grote schaal af in Nederland? Zeker is dat hier vorig jaar in een maand tijd 1,8 miljoen telefoontjes zijn onderschept door de Amerikanen, volgens minister Ronald Plasterk van binnenlandse zaken zonder medeweten van Nederland. Maar of het daarbij is gebleven, is nog onduidelijk.

Omvang dataslurpen
Nog een cruciale vraag die tot nu toe onbeantwoord is: wat is de rol van de Nederlandse inlichtingendiensten AIVD en MIVD in het hele afluisterschandaal? Dat ze nauw samenwerken met de Amerikanen is duidelijk, maar betekent dat bijvoorbeeld ook dat ze gebruik maken van de illegaal verzamelde gegevens van de NSA?

Dat het nog altijd gissen is naar antwoorden op die vragen, neemt niet weg dat de nieuwe onthullingen de omvang van het dataslurpen van de NSA weer een stukje zichtbaarder hebben gemaakt. Sinds Edward Snowden via Greenwald sinds afgelopen juni geheime documenten van de NSA openbaar maakt, weten we dat de Amerikaanse inlichtingendienst in het kader van terrorismebestrijding op grote schaal informatie verzamelt van burgers over de hele wereld. Dat doet de dienst onder meer door de internetkabels op de zeebodem direct af te tappen, door via achterdeurtjes mee te kijken in de systemen van internetbedrijven als Google en Facebook en door vanaf ambassades telefoonverkeer te onderscheppen.

Infecteren van computers
De NSA maakt volgens NRC bovendien gebruik van malware - virussen die toegang geven tot de inhoud van de computer. Dat was al bekend, maar door de Snowden-documenten weten we nu ook op welke schaal: het gaat wereldwijd om meer dan 50.000 geïnfecteerde computersystemen.

Een flink aantal, vindt Bart Jacobs, hoogleraar computerbeveiliging aan de Radboud Universiteit Nijmegen. "Het infecteren van computers als afluistermethode, is de afgelopen jaren sterk in opkomst bij inlichtingendiensten. Dat komt doordat informatie steeds beter versleuteld wordt verstuurd en de gangbare methode om data onderweg te onderscheppen, dus steeds minder effectief is. Dat het bij de NSA gaat om 50.000 systemen, geeft dus vooral aan dat malware inmiddels een gangbare methode is geworden."

NRC Handelsblad zal de komende periode meer onthullingen doen naar aanleiding van de documenten van Snowden die de krant via Greenwald kreeg. Dan zal ook blijken of de klokkenluider antwoord kan geven op de vragen over de Nederlandse rol in de wereldwijde spionage.