'We moeten met kernwapens leven'

Jan Faber, in die jaren voorman van het Interkerkelijk Vredesberaad (IKV), deed zijn uitspraken in het blad Kerk in Den Haag.

Alhoewel hij de IKV-slogan 'Help de kernwapens de wereld uit, te beginnen uit Nederland' nu 'allemaal romantiek' noemt, vond hij de protesten 'bijzonder succesvol'. "Ik heb daar geen spijt van. Integendeel, ik zou het in die situatie weer doen."

U heeft nogal wat losgemaakt bij mensen die destijds samen met u demonstreerden. Begrijpt u dat?
"Heel goed zelfs. Maar dan moet ik wel een nuancering aanbrengen. Destijds waren Oost en West bezig met een felle bewapeningswedloop waarbij steeds nieuwe tactische kernwapens werden uitgevonden, bestemd waren voor het slagveld. De meest absurde vernieuwing was de neutronenbom, die mensen doodde, maar gebouwen liet staan. Tegen dit cynisme kwam een brede, internationale vredesbeweging in opstand. De weerzin tegen de nucleairisering van wapensystemen die toen zichtbaar werd heeft effect gehad."

Maar nu zegt u dat kernwapens een 'garantie voor de wereldvrede' zijn. Hoe valt dat te rijmen?
"De strategische kernwapens hebben sinds het einde van de Koude Oorlog een stabiliserende functie. Ze zijn niet bedoeld voor het slagveld, geen land heeft er een monopolie op en de inzet ervan zou zelfmoord betekenen. Zolang we een Non-profileratie Verdrag hebben en landen die elkaar daaraan houden, is het risico dat de wereld in een kernoorlog wordt gezogen minimaal. Het is niet voor niets dat bij recente conflicten nooit met kernwapens wordt gedreigd."

Bent u nog wel tegen kernwapens?
"Jazeker. Kernwapens zijn afschuwelijk, immoreel. Het is een schande dat ze zijn uitgevonden, maar ze zijn er nu eenmaal. Obama pleitte in 2009 in Praag voor een kernwapenvrije wereld, maar zei erbij dat de VS niet als eerste alle wapens zouden vernietigen. Hij bedoelde: pas als laatste en dat gaat dus nooit gebeuren. We moeten ermee leren leven. Realistisch? Voor mijn gevoel ben ik dat altijd geweest."

De verdwijning van die tactische kernwapens, is dat aan de vredesbeweging te danken?
"We hebben het proces weten te vertragen. De tendens van vernieuwing van wapens is tot een halt gebracht. De dissidenten in Oost-Europa hebben echter écht een einde gemaakt aan de Koude Oorlog en dus de wapenwedloop, laten we dat niet vergeten. Dat danken we aan Solidarnosc, de Poolse vakbond die het balletje aan het rollen bracht."

In 1981 stonden er 400.000 demonstranten op het Museumplein en twee jaar later zelfs een half miljoen op het Haagse Malieveld. Hoe kijkt u daar op terug?
"Nogmaals: dat was een succes. Hoewel ik persoonlijk geen voorstander was van de tweede demonstratie in Den Haag. Ik vond dat met die eerste demonstratie in Amsterdam het signaal aan de internationale wereld al was afgegeven. Maar goed, de emoties over kernwapens zaten in een bepaald spoor, dat was niet meer tegen te houden. Er moest en zou een vervolg komen. Ik ben blij dat het toen allemaal goed is afgelopen."

En wat moet er met de kernwapens op vliegbasis Volkel gebeuren?
"Die moeten verdwijnen. Ze zijn daar in de Koude Oorlog gestationeerd en hebben geen enkel nut."