Waterhoofd! Ectoplasma!
Een collega op de krant heeft een merkwaardige hobby: hij verzamelt Kuifjes. Alle Kuifjes, in alle denkbare vertalingen, maar zijn absolute voorkeur gaat uit naar 'Kuifje in Tibet'. Wie naar het buitenland vertrekt, weet ook zonder dat hij er rechtstreeks om vraagt, dat je hem een groot plezier doet met een nog ontbrekende vertaling van dit Hergé-album.
In augustus reisde ik van Nepal naar Tibet, dwars door de Himalaya, min of meer in het voetspoor van Kuifje, kapitein Haddock en Bobbie, al ging de reis per aftandse bus. Niet zoals Kuifje op zoek naar Tchang, zijn verongelukte Chinese vriend die hij in 'De Blauwe Lotus' had ontmoet, maar op zoek naar Tibetaanse cultuur. Die is gelukkig nog volop aanwezig, ondanks de Chinese overheersing sinds 1959. Alles geconcentreerd in Boeddhistische kloosters. Tibet is nu eenmaal een land doordrenkt van religie.
In Lhasa, de hoofdstad van Tibet, pakte ik in een verloren uurtje de stadsbus naar het centrum, dat nog enigszins Tibetaans aandoet, in tegenstelling tot de buitenwijken waar het glas en beton zijn opgerukt. Midden in het centrum staat de schitterende Yokhang-tempel uit de zevende eeuw, met Boeddha-beelden van puur goud. Aan de rand rijst de Potala op, een reusachtig, dertien verdiepingen tellend paleis in rode en witte steensoorten - de voormalige residentie van de gevluchte Dalai Lama - dat qua schoonheid en cultuurschatten niet onderdoet voor het Vaticaan.
De geestelijk leider is nog altijd erg populair in zijn land, al leeft hij verbannen in India. Onderweg van Katmandou naar Lhasa smeekten de Tibetanen om een foto van de Dalai Lama. Foto's die overigens in groten getale te koop werden aangeboden op de markt in Lhasa, zonder merkbare tegenwerking van de Chinese bezetters.
In dit centrum was een westers ogende boekhandel, had ik ontdekt. Een zeldzaam exemplaar, want gelezen wordt er nauwelijks in Tibet, lijkt het, op de geschriften van Boeddha na. Ik heb tenminste geen enkele kiosk kunnen ontdekken, met boeken, kranten en tijdschriften. Ook niet in het Holiday Inn, het enige internationale hotel van betekenis in Lhasa. Daar kon je wel alles kopen, van mineralen tot en met een t-shirt met de Mount Everest erop bedrukt, maar een vers exemplaar van de Herald Tribune was niet voorhanden. Alleen via de BBC Worldservice liet het wereldnieuws zich enigszins bijhouden.
De boekhandel was gesloten, ondanks het feit dat hij open had moeten zijn, volgens het opschrift. De inhoud van de winkel stemde eveneens weinig hoopvol: veel grijsgrauwe kaften en voor de rest lege rekken. Dit was niet de omgeving waarin een kleurrijk album van Hergé kon gedijen, begreep ik. Nooit zou ik dus weten hoe de scheldtirade van kapitein Haddock in het Tibetaans was vertaald: “Waterhoofd!. . . Amfitryon!. . . Hersenschim!. . . Ectoplasma!. . . Druifluis!. . . Kannibaal!. . .”
Terug in Amsterdam vertelde ik de collega over mijn zoektocht in Lhasa. Hij grijnsde. Uit zijn bureau pakte hij de Tibetaanse vertaling van 'Kuifje in Tibet', sinds deze zomer in Amsterdam verkrijgbaar. Gewoon bij Athenaeum Nieuwscentrum op het Spui. Voor de prijs van 21 gulden negentig.
