Wat wil de vrouw?

Dat vrouwen daarmee aan het kortste eind trokken, was kras, maar onontkoombaar, aldus de Brit. "Het excuus voor dit onrecht", legde hij uit, "is dat families moeten worden behoed voor ongewenste kruising. Die kan hen in diskrediet brengen. En omdat het zwaartepunt van de eerbaarheid zo ligt, lijkt het onvermijdelijk dat jouw sekse het zwaarst moet boeten." Onthoud daarom, waarschuwde hij, "dat, naast het gevaar die fout zelf te begaan, het grootste gevaar is die fout bij je echtgenoot te zien". Met andere woorden: mannen mogen vreemdgaan, vrouwen niet. Zij moeten ervoor zorgen dat een familie 'zuiver' blijft.

In de negentiende eeuw werd het nog erger: toen deed het idee opgeld dat mannen van nature polygaam zijn, en vrouwen monogaam. Helaas is dat precies wat massa's mensen tegenwoordig nog steeds denken.

Het is geen sinecure zo'n eeuwenoud vooroordeel de wereld uit te krijgen. Dat blijkt uit liefst drie boeken die het idee van de aangeboren monogamie van vrouwen te lijf gaan, doeltreffend overigens, elk met hun eigen wapen.

Bezit
In 'Bedrog' neemt de Britse schrijfster Kate Figes de theorie achter het vooroordeel onder de loep. In 'Wat vrouwen willen' buigt de Amerikaanse journalist Daniel Bergner zich over het wetenschappelijk onderzoek naar vrouwelijke seksualiteit, en in 'Screw Everyone' doet de Canadese stand-up comedian Ophira Eisenberg verslag van haar eigen ervaringen op het gebied van polygamie.

Laten we met de theorie beginnen. Figes -van wie het citaat van Savile afkomstig is - laat allereerst zien hoe vrouwen in het Westen eeuwenlang als bezit van hun mannen werden beschouwd. Nu dat is veranderd, zou je verwachten dat we minder streng over vreemdgaan van vrouwen denken. Niets is minder waar.

Volgens Figes is er intussen een strenge norm voor beide partners ontstaan, die zegt dat iedere vorm van ontrouw altijd fout is, dat ontrouw het onschendbare vertrouwen tussen twee partners kapotmaakt en dus bijna altijd schade aanricht. Absolute monogamie is daardoor tegenwoordig "een prestatie op zich geworden, een bijna spirituele daad van zelfopoffering en bereidheid teleurgesteld te worden, maar ook een publiek vertoon van moreel besef en toewijding". En dat is, zegt Figes, een nobel, maar onrealistisch streven.

Bovendien gaan mensen nooit 'zomaar' vreemd, of het nu om mannen of vrouwen gaat. De reden voor ontrouw kan een depressie zijn, of "onvrede over je huwelijk of behoefte aan het oppeppen van je brave, voorspelbare bestaan met een beetje spanning en gevaar". Overspel, kortom, kan gebeuren. Het is menselijk. Wie een gelukkig huwelijk wil hebben, moet daarom de onbereikbare norm van een huwelijk zonder vreemdgaan - in het echt of in gedachten - van zich afzetten.

Waanidee
Als we bedrogen worden, moeten we ons afvragen waarom dat gebeurt, en onze vreemdgaande partner proberen te begrijpen. Maar we moeten vooral af van het idee dat ons liefdesleven een heel huwelijk lang de hemel op aarde moet zijn. Die hemel, stelt Figes ons gerust, schuilt niet in alle dagen stomende seks, maar in het delen van gewone dingen en het samen overwinnen van problemen. "Dat houdt de passie van een langdurige relatie levend."

Figes meent dus dat het waanidee over vrouwelijke monogamie en kuisheid inmiddels ook op mannen is overgeslagen. Daniel Bergner stelt op basis van wetenschappelijk onderzoek juist vast dat de meeste mensen nog steeds denken dat vrouwen van nature kuis en monogaam zijn.

Tijdens een reis langs universiteiten en onderzoeksinstituten in Noord-Amerika inventariseerde hij de vele soorten proeven en experimenten die er op het gebied van vrouwelijke seksualiteit worden gedaan.

Wat hij te zien en te horen kreeg, is opmerkelijk. Als vrouwen na het kijken naar porno werd gevraagd of ze ervan hadden genoten, zeiden ze 'nee', of 'een beetje'. Meetinstrumenten lieten iets anders zien. Vrouwen, aldus de door Bergner geraadpleegde wetenschappers, raken opgewonden van beelden van bijna alle soorten seks, zelfs van parende bonobo's. Bovendien blijken ze eerder naar polygamie te neigen dan naar monogamie. De meeste vrouwen onderdrukken hun seksuele verlangens, simpelweg omdat de maatschappij dat van hen verlangt.

Hitsiger van toon
Een man die vreemdgaat, zegt Bergner met een lichte variatie op de uitspraak van vader Savile, is in de ogen van de maatschappij gewoon een man. Een vrouw die het met een ander doet, noemen we een slet.

Waar Figes overtuigt als expert met een gedegen betoog, doet Bergner dat ook, zij het op wat hitsiger toon. Na zijn rondgang door de wereld van de seksuologie komt hij, net als Figes, tot de conclusie dat monogamie een ideaal is dat 'onvermijdelijk botst met de seksuele werkelijkheid', maar wat hem betreft vooral de werkelijkheid van vrouwen.

En dan nu de praktijk. In 'Screw Everyone' vertelt Ophira Eisenberg niet zonder zelfspot over haar jarenlange verkenningen op het gebied van seks. Haar boek is geen aanrader voor wie niet van beeldende beschrijvingen van seksuele handelingen houdt, want de Canadese stand-up comedian lijkt in haar eentje de fantasieën van alle proefpersonen uit Bergners boek te hebben uitgeprobeerd en gaat daar uitgebreid op in. Dat levert hilarische verhalen op, maar de ondertoon van haar boek is serieus.

Nadat ze zich op haar vijftiende had laten ontmaagden, deed ze 'het' nog net niet met bonobo's, maar verder met iedereen die maar wilde. Ze deelde het bed met mannen en vrouwen, jong en oud, met getrouwde mannen en vrijgezellen; soms in een monogame, maar vaker in een polygame verhouding, met en zonder hulpstukken, dronken en nuchter.

Johnnie Depp
En of het haar beviel? Jazeker. Ze had, zegt ze, nooit het gevoel gehad dat ze monogaam was, en een rustig en gelijkmatig leven was wel het laatste wat ze wilde. Bovendien kon ze voor haar shows jarenlang putten uit verschillende hilarische ervaringen: de machominnaar die knuffelbeesten bleek te verzamelen, haar afgang als sm-meesteres, omdat ze zich bleef verontschuldigen voor de aframmelingen die ze haar slaven gaf.

Maar dan ontmoet ze op een goeie dag Jonathan, een 'Joodse, New Yorkse versie van Johnnie Depp'. Jonathan is vriendelijk, evenwichtig en sober. Hij geeft blijk van 'ouderwetse negentigerjarennormen' zonder dat hij ouderwetse idealen over 'de vrouw' koestert, en houdt er geen geheime verzameling knuffeldieren op na, laat staan zweepjes of boeien. Als Jonathan een appartement kan kopen in een hippe wijk van New York, trekken ze er tot Eisenbergs eigen verbazing samen in. En dan vraagt Jonathan haar of ze met hem wil trouwen. Eisenberg reageert geschokt. "Opeens voelde ik me heel dronken, al had ik geen slok op. Ik keek Jonathan stomverbaasd aan, voelde het bloed door mijn hoofd stromen. Trouwen - die falende traditie. Ik vond het doodeng." Maar dan haalt ze diep adem, en zegt: "Ja. Natuurlijk! Ja!" Niet omdat ze opeens haar ware aard als vrouw ontdekt, maar omdat ze, precies zoals Figes betoogt, beseft hoe prettig en belangrijk het is om met iemand van wie je echt houdt de dagelijkse beslommeringen te delen.

Daarvoor wil ze graag haar polygame levensstijl opgeven. Of, zoals ze het zelf het uitdrukt: "Ik heb me in vijf steden door heel wat bedden heen gewerkt en een eclectische lijst met partners opgebouwd, en zelfs ik ben onder de indruk van het uiteindelijke aantal. Maar weet je, het is ergens goed voor geweest. Ik ben een eerlijke verbintenis aangegaan. Begrijp me niet verkeerd, ik ben nog steeds onkruid, maar onkruid in vruchtbare grond is blij onkruid. Ik ben tevreden met mijn 'eerste' huwelijk. Ik kan alleen maar zeggen dat dit een blijvertje is."

Zo zijn we er na drie eeuwen blijkbaar toch op vooruitgegaan. Eeuwige trouw, met erkenning van onze natuurlijke aanleg voor polygamie, maar met respect voor elkaars gevoelens - wat wil een mens nog meer? George Saviles dochter had er vast een moord voor gedaan.

Daniel Bergner: Wat vrouwen willen. (What Do Women Want?) Vertaald uit het Engels door Rob van Moppes. Lebowski, Amsterdam; 236 blz. € 17,50

Kate Figes: Bedrog. (Our Cheating Hearts) Vertaald uit het Engels door Henny Corver. De Bezige Bij, Amsterdam; 287 blz. € 19,90

Ophira Eisenberg: Screw Everyone. Vertaald uit het Engels door Roos van de Wardt. Podium, Amsterdam; 317 blz. € 19,95