Wat vieren joden eigenlijk tijdens Chanoeka?

Wat gedenken joden tijdens Chanoeka?
De herverovering van de Tweede Tempel in Jeruzalem. De Seleuciden - een volk dat voor het begin van onze jaartelling een groot gebied rond het huidige Syrië bezat - legden in 168 voor Christus beslag op dat heiligdom. Na drie jaar wisten de joden hen te verjagen en ze namen de tempel weer in gebruik.

Volgens de Talmoed vond de leider van de opstand, Judas Makkabeüs, een olielamp die de Seleuciden hadden achtergelaten. Hoewel die maar olie voor één dag bevatte, bleef de lamp dagenlang branden. Hij doofde pas toen Makkabeüs' en de zijnen nieuwe gewijde olie vonden.

Joden ontwaarden in dat wonder een boodschap: het herdenkingsfeest moest acht dagen duren.

Hoe vieren ze Chanoeka?
De achtarmige kandelaar staat centraal. Wanneer joden de kaarsen op die menora aansteken, spreken ze twee of meer zegeningen uit. Daarop volgt een liturgie van lezing en zang. Kinderen krijgen van oudsher vaak geld, als beloning voor hun bijbelstudie.

Olie speelt nog steeds een belangrijke rol. Joden eten tijdens Chanoeka speciale gerechten oorspronkelijk met olie werden bereid. In Israël vormen de acht dagen een landelijke feestperiode.

Is Chanoeka voor joden net zo belangrijk als kerst voor christenen?
Theologisch gezien niet. Kerst wordt - met het paasfeest - gezien als het hoogtepunt van de christelijke kalender. Volgens de joodse wet is de herdenking van de tempelwijding een belangrijk onderdeel van het geloofscanon, maar geen zwaartepunt.

Als cultureel fenomeen zit Chanoeka echter al tijden in de lift. Het lichtjesfeest is uitgegroeid tot de joodse tegenhanger van het kerstfeest. De Amerikaanse president Obama doet ook mee: hij vierde Chanoeka twee weken geleden al.

4. Wanneer vindt het feest plaats?
Het begint op de 25e dag van de joodse maand Kislev en eindigt op de 2e of 3e dag van de maand Tevet. De joodse kalender loopt niet gelijk met de (algemeen gangbare) gregoriaanse, en dus is het onmogelijk om de feestperiode definitief aan te duiden in gregoriaanse data.

Dit jaar duurt Chanoeka van 21 tot 28 december. Volgend jaar begint het feest vroeger in de maand en in 2013 begint het al tegen het einde van november.

5. Is het enkel een religieus feest?
Nee. Dat hoeft natuurlijk niet te verbazen: vrijwel ieder populaire feestperiode wordt in de loop der tijd aangekleed met 'wezensvreemde' elementen. Nu versieren veel joden hun huis en geven ze elkaar cadeau's.