Vreugdevuur
Wat nu met Krikke? Met Oudjaar liggen bijna alle burgemeesters onder vuur
In de rumoerige dagen voor Oudjaar koos Den Haag voor de lieve vrede, waardoor de bouwers van de brandstapel hun gang kunnen gaan. Burgemeester Krikke belooft beterschap. Kan ze door, of moet ze stoppen?
Op de vraag hoe het in de vroege Nieuwjaarsochtend van 2019 zo mis kon gaan op het Scheveningse strand, zijn eigenlijk twee antwoorden mogelijk. Er is volgens de Onderzoeksraad voor Veiligheid natuurlijk de technische verklaring van een te hoge en smalle brandstapel van meer dan 45 meter, opgebouwd uit droge vurenhouten pallets die ruimte lieten voor veel zuurstof in combinatie met windkracht 4.
En toen was er een felle brand
• Door de combinatie van onder meer de hoogte van de brandstapel, de omvang en vorm van de stapel, de aanwezigheid van vaten diesel en de snelle ontbranding van het hout ontstond een felle brand. Hierdoor ontstond thermiek en turbulentie die grote en kleine stukken hout los van de stapel rukten. Deze werden met de stevige westenwind verspreid over Scheveningen.
• Er was geen vergunning voor de vreugdevuren. Met de risico’s van vliegvuur werd geen rekening gehouden.
• Het was onduidelijk of iemand van de gemeente zeggenschap had over de bouwers op het strand.
• De bouwers (burgers) wilden zo min mogelijk bemoeienis ‘van buitenaf’ en committeerden zich niet aan de gemaakte afspraken.
• Deze werden dan ook niet altijd nageleefd: zowel de afgesproken hoogte als de omvang van de stapel werd door de bouwers flink overschreden.
• De gemeente was op de hoogte van de overtredingen, maar heeft hier niet tegen opgetreden.
Doordat brandversnellende vaten diesel die in de stapel waren verwerkt naar beneden vielen, ontstond er ook brand aan de voet van de stapel, waardoor deze snel en in zijn geheel vlam vatte. Dat leidde weer tot een enorme thermiek en vuurkolken die de as en brandende houtresten naar de boulevard van Scheveningen transporteerden. In de vonkenregen vielen slechts enkele lichtgewonden, en er werden uiteindelijk 236 schadeclaims ingediend, vijf keer zoveel als in een ‘gewone’ nieuwjaarsnacht.
Revolte
De tweede verklaring voor de brakende vuurzee is van bestuurlijke aard. De gemeente Den Haag had tot in de jaren tachtig grote moeite met gewelddadige oudjaarsrevoltes in wijken als Duindorp en Scheveningen Dorp. Die werden destijds gewoonweg door de politie afgezet, in de hoop dat de rust de volgende ochtend zou terugkeren. Sinds de jaren negentig maakte de nieuwe aanpak van vreugdevuren daar een einde aan. Vuren op het strand werden toegestaan, maar in de wijken moest het voortaan rustig blijven.
Die ‘gereguleerde anarchie’ is inmiddels uitgegroeid tot de wedstrijd tussen Duindorp en Scheveningen, die steeds grotere brandstapels bouwen. De gemeente probeerde dat spektakel in goede banen te leiden, maar liet de zaak ook op z’n beloop om ‘de lieve vrede’ te bewaren, zoals de Raad het omschrijft. Daardoor kon de brandstapel van afgelopen jaar ook hoger worden dan afgesproken.
Tegenstrijdige belangen
In beide oorzaken van de vonkenregen spelen tegenstrijdige belangen. In het kader van de veiligheid moet een vuurstapel breed zijn en laag blijven. Maar als de Scheveningers de strijd met Duindorp willen winnen, moet deze juist smal zijn en hoog worden. Voor diezelfde veiligheid zijn duidelijke regels nodig, vergunningen en protocollen. Terwijl de opbouw van de vuren voor de makers juist hoort bij de bepaalde mate van wetteloosheid die volgens hen bij het feest van de jaarwisseling passen.
Het incident van afgelopen januari maakt aan die praktijk een einde. De Onderzoeksraad voor Veiligheid adviseert burgemeester Pauline Krikke de teugels aan te halen en in een vergunning harde afspraken te maken, die ook gehandhaafd moeten worden. Zij heeft inmiddels toegezegd die aanbevelingen over te nemen.
Blijft over de vraag of het Haagse gemeentebestuur iets valt te verwijten, en of Krikke zelf op basis van dit rapport zou moeten besluiten terug te treden. De conclusies van de Onderzoeksraad vormen natuurlijk een papieren werkelijkheid waarin achteraf wordt geconstateerd dat de regelgeving wel erg ‘houtje-touwtje’ was. Die wijkt af van het risico-management van het Haagse gemeentebestuur, de politie en de brandweer die op het meest onstuimige moment van het jaar ‘met de poten in het bluswater staan’. Den Haag staat daarin niet alleen. Dit geldt ook voor tientallen andere burgemeesters in evenzoveel steden die tijdens de jaarwisseling de orde proberen te handhaven, maar daar zelden in slagen. Die treden daarna niet massaal af. Soms regeert de angst en onmacht.
Lees ook:
De loopbaan van Pauline Krikke hangt van binnenbrandjes aan elkaar
De crisis in de gemeente Den Haag lijkt haast niet groter te kunnen. Terwijl gisteren het college viel over de corruptie-affaire, krijgt burgemeester Krikke vandaag forse kritiek over haar optreden tijdens Oud & Nieuw.
