Wat er ook gebeurt, Forum voor Democratie blijft groeien

Januari

In haar woonplaats Zaanstad kan Wies Kroon er niet op stemmen, want Forum voor Democratie (FvD) doet alleen in Amsterdam mee aan de raadsverkiezingen. Toch is ze naar het Amsterdamse debatcentrum De Balie gekomen. Om Annabel Nanninga in actie te zien, de lijsttrekker van FvD. “Kijken hoe ze het doet.”

Kroon is nog niet zo lang aanhanger van de partij van Thierry Baudet. Bij de Kamerverkiezingen vorig jaar stemde ze nog SP, zoals ze al jaren deed. “Tegen de gevestigde orde”, verklaart ze. Maar de SP is geen anti-establish­mentpartij meer, vindt ze. Daarvoor moet je tegenwoordig bij FvD zijn. “Bij Thierry”, zoals ze het zelf zegt.

Het is maandag 15 januari, de eerste gelegenheid voor Amsterdamse lijsttrekkers om met elkaar in debat te gaan. Annabel Nanninga is nieuw in de Amsterdamse politiek. Als columniste schokte ze de goegemeente door bootvluchtelingen ‘dobbernegers’ te noemen. De migrantenstroom inperken? Ebola zou helpen, opperde ze – “of moeten we de welvaart herverdelen?” Ze nam trouwens ook een vluchteling in huis die als homo in een asielzoekerscentrum geen leven had. Ooit beschreef ze Amsterdam als ‘verwijfd, extreem-links, geïslamiseerd, crimineel grafgat’. Toen Baudet haar aanbood hier lijsttrekker te worden, greep ze die kans.

Nu is Nanninga dus politicus. In Amsterdam is de VVD meer dan elders een middenpartij. Echt rechts en populistisch heeft hier nooit serieus meegedaan. En dus ligt er ruimte op rechts. Nanninga moet die namens Forum voor Democratie gaan innemen.

Uiteraard wordt ze aangevallen op wat ze vroeger schreef. Maar ze laat het onaangedaan van zich afglijden, deze eerste debatavond in De Balie. “Amsterdammers zijn volwassen genoeg”, zegt ze, “om het verschil te zien tussen een columnist en een politicus.”

De verkiezingen zijn nog ver weg, maar Nanninga lijkt een duidelijke lijn gekozen te hebben. Een dag eerder, in het tv-programma ‘Business Class’ van Harry Mens had ze het al uitgelegd: ze wil een ‘redelijk en constructief geluid’ laten horen. “Dat is wat wij in deze campagne aan de kiezers willen overbrengen.”

Op Baudet-achtige teksten laat Nanninga zich niet betrappen. Bij haar niets over de ‘homeopathische verdunning’ van de Nederlandse waarden door de komst van buitenlanders, bij haar niets over de wens dat Europa cultureel gezien ‘dominant blank’ moet blijven. “Gewone moslims zijn hier welkom, die horen bij ons”, zegt ze. En in één adem: “Maar de radicale islam niet”. Even later zo’n zelfde tweeledige bewering: “Het gaat goed op het ­gebied van integratie. Maar waar het misgaat, gaat het goed mis.”

Tegen de gevestigde orde of niet, Nanninga straalt uit: met ons valt samen te werken. Maar in de eerste debatten keren de andere lijsttrekkers zich tegen haar. Het woord racisme valt, er wordt verwezen naar een tweet van nummer twee op haar kandidatenlijst, Yernaz Ramautarsing: over ‘etnische Nederlanders’ die dreigen uit te sterven door de massa-immigratie. “Is dat het niveau van dit debat? ‘Iemand op jouw lijst heeft een keer iets raars gezegd’?” meesmuilt Nanninga eerst. En later: “Begint u daar nou wéér over?”

Halverwege de maand verschijnen de eerste peilingen. Landelijk is FvD sinds de Kamer­verkiezingen gestaag gegroeid, van twee zetels in de Kamer tot twaalf à vijftien volgens de peilingen nu. Het lijkt of de partij die lande­lijke winst in Amsterdam alleen maar hoeft te verzilveren: ze staat op drie raadszetels. Dat heeft ze volgens de peilers vooral te danken aan mensen die vier jaar geleden niet kwamen opdagen of stemden op een partij die toen ­de raad niet haalde. De ruimte op rechts raakt gevuld.

Februari

In februari gaat het pas echt los.

Eerst is er nog gewoon een feest, eind januari. Zo’n vierhonderd mensen zijn naar een loods in Amsterdam-West gekomen voor een verkiezingsbijeenkomst van Forum voor Democratie. Ze worden onthaald op een André-Hazes-imitator en op toespraken van Baudet – “Amsterdam is het hoofdkwartier van het partijkartel, daarom doen we juist hier mee” – en Nanninga. Daarna is er bier, er wordt gedanst. Is het trouwens toeval dat er bij zulke optredens van Baudet vaak jonge, blonde vrouwen vooraan staan, duidelijk in beeld?

Toch is er dan al iets van grimmigheid in de campagne geslopen. ’s Middags is Hemmie Kerklingh, nummer vijf op de lijst, lastiggevallen bij het flyeren in Amsterdam-Noord. Tegenstanders riepen antifascistische leuzen, er werd wat geduwd en getrokken.

Dat is de opmaat voor vijandigheden over en weer. FvD is kwaad dat de linkse partijen hebben aangekondigd mee te doen aan een demonstratie op 18 maart onder het motto ‘Geen racisten in de raad’. Die partijen trekken samen op, zo luidt het verwijt, met clubs die geweld niet schuwen, het slag antifascisten dat Kerklingh tegenkwam. Drie partijen trekken hun steun aan de demonstratie in, alleen GroenLinks niet.

Tegelijkertijd wordt het vuur geopend op Yernaz Ramautarsing, de nummer twee. Die heeft ooit in een interview met ‘Brandpunt’ beweerd dat er een verband bestaat tussen afkomst en IQ: het ene volk is dommer dan het andere. “Ik had ook graag gezien dat zwarte mensen hyperintelligent waren, dat Surinamers het hoogste gemiddelde IQ van de wereld hadden. Maar het is niet zo.”

De PvdA en GroenLinks zeggen na de verkiezingen niet in zee te willen met Nanninga’s partij. Maar verreweg het meeste lawaai maakt D66 – en niet toevallig: op alle niveaus. De Amsterdamse lijsttrekker Reinier van Dantzig noemt Baudet een ‘racistische wolf in schaapskleren’. Partijleider Pechtold vindt hem ‘erger dan Wilders’ en D66-minister Ollongren zegt: Baudet ‘gaat verder waar Wilders ophoudt’.

Baudet grijpt zijn kans. Hij doet aangifte van laster en smaad tegen Ollongren. Daarmee verzekert hij zich een weekend lang van een plek in de schijnwerpers. Wie heeft er profijt van al die opgewonden campagnetaal? D66? FvD? Beide? Volgens de Amsterdamse VVD-lijsttrekker Eric van der Burg, oude rot in het politieke vak, maakt D66 vooral Baudets partij groot. “De heer Van Dantzig lijkt wel de onbezoldigd campagnemedewerker van Forum voor Democratie”, hoont hij.

De tekst gaat verder onder de afbeelding.

Op een doordeweekse avond in een afgetrapt zaaltje van een buurthuis in Amsterdam-Noord, half februari, is van al deze beroering niets te merken. Ongeveer twintig mensen zijn afgekomen op wat FvD zijn ‘Cafétour’ door Amsterdam noemt. Meest mannen, veertigers zo te zien – en bij nader inzien is zeker de helft kandidaat-raadslid voor Forum.

Nanninga legt uit dat ‘het bestuur van Amsterdam opengebroken’ moet worden. De partijen die nu in de raad zitten lijken veel te veel op elkaar en er bestaat een ‘schaduwmacht’ van raden en clubs die zich volledig aan democratische processen onttrekken en waar trouwens de PvdA nog steeds onevenredig veel macht heeft.

En dan gaat het over een kunstwerk in Noord, dat drie ton kost. Een stel seksende poppetjes van staal – wordt het trouwens een heterostel of mag dat tegenwoordig ook al niet meer? Precies, zegt Nanninga. Daar gaat de Amsterdamse Raad voor de Kunst over, onderdeel van die schaduwmacht. En ja hoor, de voorzitter is een PvdA’er, Felix Rottenberg. “Die bepaalt wat wij mooi moeten vinden.”

Over de strubbelingen binnen de partij – juist die week zijn er twee leden geroyeerd en enkele opgestapt – wordt met geen woord gerept. Over het racismedebat ook niet.

Tot na afloop van de avond. Een oudere man met een weelderige baard spreekt Ramautarsing aan. “Ze hebben zitten zoeken, hoor. Net zo lang tot ze iets vonden dat ze tegen u konden gebruiken”, zegt hij over het Brandpunt-interview.

Herman Degenhart heet hij, gepensioneerd zeeman. Lange tijd was de SGP zijn partij, maar nu heeft hij een Forum-voor-Democratie-sjaal om. “De SGP zal nooit doorbreken”, verklaart hij. “Jullie wel. Jullie gaan echt doorbreken.”

En dan steekt hij pas echt van wal. Over de Joden. “Die winnen een derde van alle Nobelprijzen. Die hebben gemiddeld een IQ van 112.”

Ramautarsing, onmiddellijk: “Nee, 114”.

Degenhart: “Er zijn verschillen tussen volkeren. Er zijn gewoon verschillen. Wij Nederlanders zijn bijvoorbeeld reuzen vergeleken met andere volkeren. Of mag je dat ook niet zeggen? Of is dat ook racisme?”

Ramautarsing, met een besmuikt lachje: “Ik weet niet meer wat racisme is, hoor”.

Maart

“Het is nu klaar, wat mij betreft”, zegt Annabel Nanninga. Nog twee weken tot de verkiezingen en een paar dagen geleden heeft ze afscheid genomen van Ramautarsing. Die had zich ook uitgelaten over homorechten. Homo’s hebben een hoog IQ, had hij betoogd; dat zij zich niet voortplanten, is dus schadelijk voor Nederland.

Toen dat openbaar werd, trok Ramautarsing zich terug als kandidaat-raadslid. “Hij zag in: dit schaadt het verhaal van Forum voor Democratie”, zegt Nanninga. “We willen het niet steeds hebben over zaken die niets te maken hebben met wat we in de gemeenteraad willen doen. Dus klaar nu. En dóór met de campagne.”

Hoe bevalt die campagne? Heel goed, zegt Nanninga. Ze zit aan een kop koffie bij haar om de hoek in Amsterdam-Oost en de opwinding lijkt ver weg. Nee, die Cafétour was geen doorslaand succes, die is gestopt. Maar ze wordt uitgenodigd voor alle debatten – “geen cordon sanitaire, nee, gelukkig niet”. Ze is op straat om te flyeren, ze loopt van afspraak naar afspraak. “Ik voelde me verweesd in de stad, weggejaagd, ik stond op het punt te verhuizen. Maar nu ik me ben gaan inzetten, voelt de stad weer als een plek waar ik wil ­wonen.”

Die stad heeft behoefte aan een partij als FvD, dat meent ze op straat te horen. “Al die partijen hier lijken op elkaar, het is kluitjesvoetbal, kleffe middle-of-the-road. De Rotterdamse politiek heeft doeners, de Amsterdamse niet. Dat oeverloze vergaderen, dat eindeloze alles-maar-subsidiëren. En iedereen houdt elkaar de hand boven het hoofd, niemand wordt ooit afgerekend op fouten.”

Maar Amsterdam groeit en bloeit. Dus zo slecht kunnen die partijen het toch niet gedaan hebben? Nanninga veegt de tegenwerping van tafel. “Nee, niemand hoeft hier te leven van wat schamele broodkorsten”, zegt ze. “Maar dat lauwe, dat gezapige! Het gaat best goed, ja. Maar kom op, best goed is niet genoeg!”

Hoe het beter moet? Door stevig te snoeien in het ‘subsidie-oerwoud’. Door moskeeën te verbieden om geld uit het buitenland te ontvangen. Geen nieuwe asielzoekers in de stad. Huiseigenaren niet uitmelken. Sociale huurwoningen verkopen aan de zittende huurders of verkopen als ze vrijkomen. Het is zomaar een greep uit het Forum-programma.

Wat Nanninga zelf het hoogst zit, is veiligheid, “van klein tot groot: dat mijn dochters veilig over straat kunnen én dat de mocromaffia aangepakt wordt”. Dus wil ze er duizend politieagenten en rechercheurs bij. Meer cameratoezicht. Lokhomo’s inzetten tegen straatintimidatie. En ervaren politiemensen niet lastigvallen met gezeur over etnisch profileren.

Klassiek rechtse taal. Maar Nanninga zegt: “Rechts, dat is zo’n verschrikkelijk achterhaald begrip.”

Nog anderhalve week. De aanhang van Forum voor Democratie trekt zich weinig aan van alle opwinding. Volgens de laatste peiling staat de partij op vier zetels.

Lees ook:

- Twee lijsttrekkers van D66 Amsterdam en Utrecht leggen uit waarom zij de komst van de PVV en Forum voor Democratie naar de grote steden verontrustend vinden.
- Een vraag stellen in de Kamer, daar zijn Baudet (6) en Hiddema (0) niet zo van.
- Wat hebben Mark Rutte, Thierry Baudet en Geert Wilders gemeen? Een nieuw onderzoek ontwart de ideeën die de 'ruk naar rechts' ideologisch ondersteunden.

En lees in ons dossier alle berichtgeving rondom de gemeenteraadsverkiezingen.