Reportage
Wat de schaaksport voor fysieke sporten heeft betekend, is niet te onderschatten
Wat kan fysieke sport leren van denksport? Dat was één van de vragen op een symposium rond het Tata Steel-toernooi.
Robert Eenhoorn, voormalig honkballer en tegenwoordig algemeen directeur van voetbalclub AZ, oud-topschaatser Ben van der Burg en internationaal schaakmeester Hans Böhm gingen erover in gesprek met elkaar, tijdens het symposium ‘Schaken, (top)sport en cultuur: leren van elkaar’, deze week in theater De Vest in Alkmaar, waar het schaakevenement een dag was neergestreken.
“Als je goed wilt denken, moet je fysiek ook in orde zijn”, opende schaakkenner Böhm ten overstaan van een bijna volle theaterzaal. Hij refereerde daarmee aan de veertien schaakgrootmeesters, die tot en met zondag 27 januari zullen strijden om de titel in Wijk aan Zee. Stuk voor stuk ogen ze afgetraind. “De schaker is een ander mens geworden”, meent Böhm. “De buiken zijn uit het toernooi verdwenen. Er wordt niet meer gerookt onder het schaken en ’s avonds is de bar leeg. Iedereen zit op zijn hotelkamer om zich voor te bereiden op de volgende partij.”
Wat de schaaksport voor fysieke sporten heeft betekend, is niet te onderschatten, vervolgde Böhm. “In de zeventiger jaren speelden schakers al tegen computers, maar sinds 1997, toen schaakcomputer Deep Blue van wereldkampioen Garry Kasparov won, is het gebruik van de computer – en daarmee ook het gebruik van data en informatie – enorm toegenomen onder schakers. Andere sporten hebben dat later overgenomen.”
Data
Eenhoorn weet als voormalig honkballer dat data relevant kunnen zijn. Die kennis probeert hij te gebruiken bij AZ, waar hij sinds oktober 2014 algemeen directeur is. “In de voetballerij heerst veel subjectiviteit bij het nemen van beslissingen”, merkte hij. “Bij AZ proberen we daar wat objectiviteit aan toe te voegen, zodat we de kans op een goede beslissing vergroten.”
Dat wil niet zeggen dat data zaligmakend zijn, haastte Böhm zich te zeggen. “Het menselijke element zal altijd een rol blijven spelen. Ook in het schaken. Een tegenstander kan altijd iets doen wat je niet hebt voorbereid, waardoor het aankomt op zelfvertrouwen en vorm van de dag.” Eenhoorn, knikkend. “Een getal heeft bovendien pas waarde als de sporter er een signaal uit kan halen. Je wilt dat spelers er snel naar kunnen handelen.”
Schaken heeft zoveel waardevols in zich, vindt Böhm. “Het stimuleert de concentratie, leert je focussen en spelenderwijs ontdek je: eerst denken, dan doen, heel belangrijk is in het leven.” Schaken is ook: vooruitdenken. Bij AZ worden jeugdspelers daarop getraind met behulp van IntelliGym, een Israelisch bedrijf dat het brein leert om vooruit te kijken.
Als het gaat om talentontwikkeling zijn de voormalig honkballer, oud-schaatser en schaakkenner het met elkaar eens. “Je moet mens blijven”, benadrukte Van der Burg, die tegenwoordig commercieel directeur is van Triple IT, een bedrijf dat applicaties maakt voor diverse sporten. “Als kind moet je je zo lang en zo breed mogelijk ontwikkelen. Veel sporters leven te monomaan. Dat is een groot risico voor later.”
Bij AZ wordt lang niet alleen gevoetbald, vertelde Eenhoorn. Op het trainingscomplex is een playground, waar talenten elke week basketballen, handballen of volleyballen. Binnen is plaats voor darts en biljart. “Het gaat erom dat kinderen al hun motorische vaardigheden ontwikkelen”, vindt Eenhoorn.
Verbinding door schaken
De Nederlandse schaakbond (24.000 leden, waarvan meer dan de helft jonger dan twaalf jaar) probeert, mede door de inzet van Johan Wakkie, oud-directeur van de hockeybond, het verbindende karakter van de schaaksport onder ogen te brengen. Wakkie bezoekt steden om kinderen kennis te laten maken met het speelbord en ze te wijzen op de onderliggende waarde van schaken.
Voor de tweeduizend schaakliefhebbers die deze editie naar het Tata Steel-schaaktoernooi in Wijk aan Zee komen, is dat geen nieuws. In dorpshuis De Moriaan hangt een doek met een uitspraak van de Hongaarse Judit Polgár, die wordt gezien als beste vrouwelijke schaker uit de historie. “Schaken is een fantastisch spel voor iedereen”, zei Polgár eens. “Rijk, arm, vrouw, man, oud, jong. Het verenigt mensen en generaties.”
Lees ook:
Deze 19-jarige schaker maakt zijn debuut in de masters-groep
Grootmeester is hij al, maar hij leert nog van zijn zusje van elf. Jorden van Foreest debuteert in het Tata Steeltoernooi.
