Was Orlando terrorisme of een 'hate crime'?
Niet eerder vielen er zoveel doden bij een schietpartij in de Verenigde Staten als in de nacht van zaterdag op zondag, toen Omar Mateen in Orlando het vuur opende in een populaire nachtclub voor homo's. Was het terrorisme, of een 'hate crime'? Vier vragen over de moordpartij in Orlando.
Is een dit terroristische daad?
Wel volgens de dader zelf. Omar Mateen belde voordat hij homoclub Pulse binnenstapte en het vuur opende tegen de telefoniste van 911 dat hij namens IS handelde. Of Mateen orders kreeg vanuit het kalifaat, is onduidelijk. Voor IS zelf maakt het niet uit of zij de terrorist aansturen of dat deze op eigen initiatief handelt, stelt de NY Times. De krant citeert een woordvoerder van IS die stelt dat "de kleinste actie in het hart van hun land (de VS, red) belangrijker is dan grotere acties door ons. Het is effectiever en raakt hen harder."
Met haatzaaiende berichten op sociale media probeert IS aanslagen zoals gisteren in Orlando uit te lokken. Een slimme strategie, stelt onderzoeker Charlie Winter in de Washington Post. Door trouw te zweren aan IS verandert de geradicaliseerde eenling in een echte strijder van Islamitische Staat, zegt Winter. The Washington Post plaatst Orlando dan ook in het rijtje Parijs, Brussel, Boston en Londen.
Die aanslagen kenden allemaal meerdere daders die bovendien banden hadden met terroristische organisaties. Alleen de broeders Tsarnaev uit Boston stonden niet direct in contact met terreurorganisaties.
Datzelfde gold voor Anders Breivik, de Noor die vier jaar geleden 77 mensen vermoordde. Hij had rechtextremistische motieven en handelde net als Mateen alleen. De rechter veroordeelde Breivik als een terrorist, niet als een ontoerekeningsvatbare massamoordenaar.
Of is dit een 'hate crime'?
Het verschil tussen een hate crime en een terreurdaad is dat de eerste wordt gezien als geweld van een eenling tegen een groep. Bij een terreurdaad zit een organisatie achter de aanslag en zijn er meestal meerdere daders.
De familie van Mateen denkt dat hij het vuur opende omdat hij homo's haat. Tegen het tv-netwerk NBC vertelde de vader van Mateen dat zijn zoon zwaar geschokt was toen hij twee mannen elkaar had zien kussen. Ook zijn ex-vrouw vertelde dat de massamoordenaar instabiel en gewelddadig was.
Amerikaanse media noemen Orlando weliswaar in het rijtje Parijs, Brussel en Londen, maar neigen in de vergelijkingen meer naar beruchte moordpartijen op Virginia Tech en Sandy Hook, twee scholen waar tientallen kinderen en volwassen omkwamen. Vooral Sandy Hook in het plaatsje Newton schokte Amerika. Dat nooit meer, was de reactie nadat in 2012 twintig kinderen op hun basisschool werden vermoord. Volgens Vox zijn sinds Sandy Hook bij ruim duizend schietpartijen meerdere slachtoffers gevallen.
Ook de Wall Street Journal vergelijkt Orlando met de vele tragedies op scholen, in bioscopen en kerken. Misschien sprak president Barack Obama na de aanslag daarom over zowel een 'act of terror' als een 'act of hate'. Vandaag liet Obama weten dat er geen aanwijzingen zijn dat Omar Mateen deel uitmaakte van een grotere groep of dat hij de aanslag in opdracht van anderen pleegde. Het ziet er volgens de president naar uit dat Mateen in zijn eentje handelde.
Waarom vielen er zoveel doden?
Een schutter die 49 mensen kan doden en ruim 50 kan verwonden, hoe kan dat? De NY Times zet een aantal redenen op een rij. Zo was er veel herrie in homoclub Pulse. Sommigen dachten aan vuurwerk, of aan knallen die bij de muziek hoorden. Daarnaast duurde het maar liefst drie uur voordat de politie de situatie onder controle had en droeg de schutter zware semi-automatische wapens.
Hoe komen mensen als Omar Mateen aan wapens?
Van de laatste zestien schietpartijen met meerdere slachtoffers, hadden acht van de daders een crimineel verleden of kampten met psychische stoornissen. Toch konden zij op legale wijze aan een wapen komen. Op verontrustend eenvoudige wijze, zo blijkt uit een inventarisatie van de NY Times. De toekomstige moordenaars liepen een wapenwinkel binnen en bestelden hun vuurwapens. Hun aanvraag belandde op de bureaus van een overheidsdienst die goedkeuring moesten geven. Dat laatste had in diverse gevallen niet gemogen.
President Obama herhaalde vandaag zijn standpunt dat er veel strenger toezicht moet komen op vuurwapenbezit. "Het moet voor gestoorde individuen erg moeilijk worden om aan krachtige vuurwapens te komen.'' Obama's partijgenoot en mogelijk opvolger Hillary Clinton drong daar na het bloedbad ook op aan. De Republikeinse presidentskandidaat Donald Trump stelde dat er minder slachtoffers waren geweest, als meer mensen bewapend waren en de schutter hadden uitgeschakeld. Het probleem is niet het wapenbezit, maar de radicale islam, aldus Trump.
