Wacht de problemen in de zorg niet af

De kabinetsformatie is al maanden bezig, maar we horen weinig over de ziekenhuiszorg in de onderhandelingen. Er is grote tevredenheid over hoe dit dossier zich de afgelopen jaren heeft ontwikkeld. De kwaliteit van de zorg is goed en de kosten lijken we onder controle te krijgen. Maar de zorgvraag neemt toe, en daarmee ook de kosten. En er komt een fors tekort aan medewerkers in de zorg. Deze twee ontwikkelingen kunnen op korte termijn al voor grote problemen gaan zorgen.

Om maar met de kosten te beginnen: iedereen heeft zich de afgelopen jaren keurig gehouden aan het Hoofdlijnenakkoord; afspraken tussen patiënten, verzekeraars, overheid en ziekenhuizen met onder meer als belangrijk onderdeel maximale groei. Met de groei van de economie krijgen mensen echter meer te besteden. Waar de afgelopen jaren 'zorgmijden' om financiële redenen heel gebruikelijk was, is het reëel te verwachten dat dit minder wordt bij meer bestedingsruimte.

Bovendien is de afgelopen jaren goed gekeken naar wat wel moet en wat niet. Denk bijvoorbeeld aan wel of niet doorbehandelen rond het levenseinde van een terminaal zieke patiënt, of aan goedkopere zorg in de eerste lijn in plaats van relatief dure ziekenhuiszorg. Maar ook dit kent grenzen, en daar lopen we langzaam tegenaan. Want in de praktijk moeten patiënten steeds vaker en langer wachten. De overeengekomen strikte bewaking van het budget zorgt inmiddels in toenemende mate voor lange toegangstijden en nieuwe wachttijden. Overleg over verruiming van het ziekenhuisbudget is niet aan de orde, want de focus ligt vooral op het niet laten stijgen van de kosten. Patiënten hebben hier al last van, en dat wordt alleen maar erger.

Personeelstekort

Waar ze ook last van gaan krijgen, is het rap toenemende tekort aan gekwalificeerde medewerkers in de zorg, en dan met name verpleegkundigen. Nu al zijn er te weinig verpleegkundigen op de spoedeisende hulp en de intensive care, en steeds vaker ook op andere verpleegafdelingen. Dit tekort ontstaat doordat te weinig jonge mensen kiezen voor de zorg en doordat opleidingen onvoldoende inspelen op de ontwikkelingen in het veld. Dat verandert wel, maar dat kost tijd. En het is absoluut noodzakelijk om het imago van de zorg te verbeteren, zodat een werkplek daar aantrekkelijker wordt.

Twee problemen, die in combinatie op korte termijn zorgen voor minder capaciteit, minder kwaliteit en minder flexibiliteit. En dat gaat pijnlijk merkbaar worden als er plotseling meer zorg nodig is. Zoals bij de jaarlijkse griepgolf die er weer aan zit te komen. Steeds meer ziekenhuizen zijn niet op zo'n situatie voorbereid.

Hoe nu verder? Als de nieuwe regering ervoor kiest niet meer geld voor de ziekenhuiszorg beschikbaar te stellen, dan is het noodzakelijk de zorgvraag actief te remmen. Dat heeft betekenis voor ziekenhuizen, maar zeker ook voor de patiënt. Die begrijpt vaak wel dat 'niet alles wat kan, ook moet', maar als het om hemzelf gaat, verschilt de theorie van de praktijk.

Daarnaast verdient het opleiden van en de waardering voor verpleegkundigen aandacht. Er moeten meer verpleegkundigen komen, er moet meer aandacht zijn voor loopbaanontwikkeling en honorering. En ook de opleidingen en de stages moeten uitbreiden en een verbeterslag maken.

Ja, we hebben het de afgelopen jaren goed gedaan met zijn allen. Maar we staan voor grote uitdagingen die snel op ons afkomen. We moeten nu aan de slag, om te voorkomen dat we straks problemen hebben. Dat vraagt om specifiek beleid. Nu aan de slag, zodat we straks goede zorg kunnen blijven leveren. Alle reden voor de formateur en de onderhandelaars om ziekenhuiszorg dus hoog op de agenda te zetten.

Lees ook:

Een groeiend aantal basisartsen moet wachten op een vervolgopleiding