Waarom heeft Nederland onderzeeboten nodig?

Wat staat er vandaag precies op het spel?
Er zijn de hele dag hoorzittingen waar experts komen vertellen over de noodzaak om nieuwe onderzeeboten aan te schaffen. Nederland heeft nu vier boten, die rond 2025 aan het einde van hun levensduur zijn. Omdat het nogal veel tijd kost om zo'n boot te ontwikkelen en bouwen, moet er binnenkort al een beslissing over genomen worden.

Wat gaat dat kosten?
Defensie noemt voorlopig 2,5 miljard euro, maar als je naar de prijzen kijkt die andere landen betalen, zullen vier nieuwe boten eerder 3 miljard kosten. Er is veel gesproken over het samen met andere landen ontwikkelen van nieuwe boten, zoals Noorwegen. Dat zou de kosten drukken. Maar vanochtend moesten experts van Defensie wel toegeven dat Noorwegen toch eigenlijk wat anders wil dan Nederland: daar willen ze vooral rondvaren in de fjorden, om hun eigen kustlijn te bewaken, terwijl Nederland de wereldzeeën wil bevaren.

Op de achtergrond speelt ook dat Noorwegen vooral wil samenwerken met Duitsland, om in ruil toegang tot de Duitse defensiemarkt te krijgen. De meest waarschijnlijke optie lijkt samenwerking met Zweden. Die bouwen soortgelijke boten als Noorwegen, maar het Nederlandse Damen Shipyards werkt samen met Saab. De Nederlandse marine en defensieindustrie kunnen dan met Zweedse hulp de specifieke boot bouwen die Nederland wil. Het is dus in ieder geval duur. De vraag is nu dus: lukt dit binnen het huidige defensiebudget, worden er andere aankopen voor weggedrukt, komen er minder dan vier boten, of komt er extra geld bij?

Waarom heeft Nederland eigenlijk onderzeeërs nodig?
Het is lastig om daar voorbeelden van te geven, want de inzet van onderzeeboten is geheim. Dat is namelijk precies hun kracht: dat je ermee kunt varen zonder dat anderen weten dat je dat doet. Defensie zegt dat ze nodig zijn om inlichtingen te verzamelen, maritieme aanvoerroutes te beveiligen of vijandige marines af te schrikken.

Heel lang was het argument tegen onderzeeboten: ze zijn duur, en je hebt er niets aan voor vredesmissies in Mali of Afghanistan. Maar voorstanders van aanschaf wijzen nu op de nieuwe Russische dreiging: de Russen zijn ook weer bezig om hun vloot op te tuigen, daar moet je iets tegenover kunnen zetten.

Wanneer wordt een besluit genomen?
Het officiële besluit kan nog wel even duren. Een volgend kabinet zal pas definitief de knoop doorhakken. Maar soms worden besluiten genomen voor ze officieel genomen worden. En je ziet nu de kampen in de Kamer zich wel aftekenen. De SP is de enige die echt tegen is, die vinden het geldverspilling. PvdA was vroeger tegen onderzeeboten, maar daar zijn ze van teruggekomen. VVD, CDA en SGP zijn sterk voor. D66 heeft zich nog niet echt uitgesproken, maar die zijn altijd voor Europese militaire samenwerking, dus ik verwacht dat ze hier uiteindelijk ook wel voor zijn.