Vredesakkoord Colombia lost landprobleem niet op

Euforie en scepsis strijden om voorrang in Colombia, daags nadat de regering en guerrillabeweging Farc na vier jaar praten een historisch vredesakkoord rond kregen. Gisteren voegde president Juan Manuel Santos daar een onverwachte mijlpaal aan toe: "Komende maandag om middernacht gaat een definitief staakt-het-vuren van kracht tegen de Farc", zei hij bij het overhandigen van het akkoord aan het Congres.

De afspraken markeren het einde van de 52 jaar durende strijd van Latijns-Amerika's oudste en bekendste guerrillabeweging. Daarmee is een ontknoping van het gewapende conflict in Colombia, met zeker 200.000 doden en miljoenen interne vluchtelingen, een stuk dichterbij gekomen.

Het vredesakkoord bevat vele afspraken, waarover de afgelopen jaren al deelakkoorden waren gesloten. De regering heeft hulp beloofd aan kleine boeren en investeringen voor achtergebleven regio's. De Farc moet een eind maken aan betrokkenheid bij drugshandel en krijgt de kans om verder te gaan als politieke partij. Er zijn afspraken gemaakt over alternatieve straffen voor oorlogsmisdaden en over compensatie aan de slachtoffers. Verder zullen de naar schatting 7000 Farc-strijders hun wapens inleveren in ruil voor garanties voor hun fysieke en juridische veiligheid.

Toch is de vraag of het akkoord ook een oplossing gaat bieden voor de problemen die ooit tot het gewapende conflict leidden. Het belangrijkste daarvan is de scheve landverdeling, in de jaren zestig een van de hoofdmotieven voor de toenmalige boerenguerrilla om naar de wapens te grijpen. Een landhervorming, waarmee de Farc in oktober 2012 de besprekingen inging, zal er niet komen.

De territoriale belangen van grootgrondbezitters en de veelal multinationale land- en mijnbouwbedrijven, zijn bij wet veiliggesteld. De afgelopen jaren mislukte de terugkeer van honderdduizenden verdreven boeren naar hun dorpen, als gevolg van problemen met de veiligheid.

Maar voordat met de uitvoering kan worden begonnen moet het akkoord nog in een referendum ter goedkeuring worden voorgelegd aan de Colombiaanse bevolking. Santos, die zijn complete presidentschap aan dit proces heeft opgehangen, toont zich zelfverzekerd over de uitkomst, maar niet alle peilingen rechtvaardigen dat.

Een anti-vredeslobby onder leiding van ex-president Álvaro Uribe probeert de Colombianen er luidruchtig van te doordringen dat Santos zijn ziel verkocht heeft aan de duivel door 'met terroristen aan tafel te gaan zitten'. Uribe, onder wiens bewind duizenden burgers zijn geëxecuteerd, heeft nu de mond vol van 'gerechtigheid'. Daarnaast hebben mensenrechtenactivisten veel kritiek op het speciale juridische raamwerk in het akkoord. Guerrilleros en militairen die zich schuldig hebben gemaakt aan ernstige misdaden krijgen geen cel- maar taakstraffen.

Hoe gevoelig de Colombianen zullen zijn voor deze argumenten zal in oktober blijken, maar één ding is al bereikt: in de felle strijd om de stemmen die nu gaat losbarsten, vechten de guerrillastrijders en de regering voor één keer aan dezelfde kant.

undefined

Bevolking heeft het laatste woord

Na vier jaar Havana keren de partijen terug om in eigen land consensus te zoeken over het onderhandelingsresultaat. De komende weken leggen de commandanten van de Farc het akkoord ter goedkeuring voor aan hun achterban. Vervolgens staat er - vermoedelijk op 23 september - een ceremonie gepland waarbij het akkoord officieel door beide partijen zal worden ondertekend. Daarna wordt het document, hoogstwaarschijnlijk op 2 oktober, voorgelegd aan de bevolking. Als de meerderheid voor stemt zal het Colombiaanse parlement het automatisch omzetten in een wet. De guerrilla krijgt dan nog 180 dagen om de wapens in te leveren, waarmee de strijd definitief ten einde zal zijn.

undefined