Vrede, verzoening, vrijheid

Beatrice de Graaf

historica en terrorisme-expert

Precies tweehonderd jaar geleden, in 1814, vond het Congres van Wenen plaats. Daar spraken de grote mogend-heden van Europa over vrede en de vraag hoe ze de opkomst van een nieuwe geweldenaar als Napoleon konden voorkomen. Het land dat als machtigste en rijkste uit de jarenlange veldslagen tevoorschijn kwam, Engeland, gaf het goede voorbeeld.

Dat schreef Robert Stewart, Viscount Castlereagh aan zijn Prime Minister Liverpool. Wat raakte me zo aan dit citaat, waar ik op stuitte bij mijn onderzoek naar veiligheid in de negentiende eeuw? Het moet wel zijn dat Castlereagh, die alle ellende van oorlog en rivaliteit aan den lijve had ondervonden, hier het toegewijde handwerk van de diplomatie in de praktijk bracht. Botte roofzucht moest wijken voor de prudentie van de macht, die overwonnen naties niet verder vernederde en Europa in ieder geval een paar decennia vrede bracht. Iets om over na te denken als machtsconflicten te moralistisch en onverzoenlijk worden uitgevochten.

Leonie Breebaart

redacteur van Letter&Geest

Spanningen waren er ook al in Amsterdam toen Mustafa Stitou in 2009 stadsdichter werd. Toen het Comité 4 en 5 mei hem vroeg een gedicht te maken had hij een waarschuwende toon kunnen opzetten, maar Stitou koos voor een uitbundig visioen van vrede. Amsterdam is een stad waarin 'waakhonden met slingers worden versierd' en burenruzies 'uitlopen op bruiloften of levenslange vriendschappen'. Het hele gedicht 'Beginselen' valt na te lezen in de bundel 'Tempel'. Zo bevrijdend klinkt alleen al het slot:

Elma Drayer

columniste van Trouw

Hoe vind je vrede als je alles bent kwijtgeraakt? Op de laatste bladzijde van 'De tienduizend dingen' beschrijft Maria Dermoût (1888-1962) hoe mevrouw Van Kleyntjes 'die Felicia heette' zich verzoent met het bestaan. Prachtig.

Eric Brassem

redacteur van Letter&Geest

In zijn essay 'Uitnodiging om te vergeven', gepubliceerd in The Huffington Post, schreef bisschop Desmond Tutu in mei:

Tutu is de man achter de Zuid-Afrikaanse Waarheids- en Verzoeningscommissie. Onder haat zit vaak een element van zelfhaat, concludeerde hij uit zijn persoonlijke drama. Het getuigt van enorme moed om in zo'n vergiftigd land waar haat zo gerechtvaardigd lijkt zo'n schandalig klinkende waarheid uit te dragen.

Hans Achterhuis

filosoof en medewerker van Trouw

Vaak wordt mij gevraagd kort uit te

leggen wat ik bedoelde met het begrip 'vreedzaam vechten' in mijn laatste boek, dat ik samen met Nico Koning heb

geschreven: 'De kunst van het vreedzaam vechten'. Al piekerend kwam ik uit op een leus, die ik schitterend vond:

Vrede is geen ver doel dat je op uiteenlopende manieren, zelfs misschien met behulp van geweld, kunt bereiken. Het is een manier van met elkaar omgaan, waarmee je direct kunt beginnen. Wat was ik teleurgesteld om te ontdekken dat het hier ging om een uitspraak van de Vietnamese boeddhistische monnik Titch Nhat Hanh, die ik waarschijnlijk eens van hem gehoord of gelezen had. Weg eigen ontdekking. De uitspraak wordt er niet minder belangrijk door.

Janita Monna

schrijft voor Trouw over poëzie

Ik was nog klein toen ik in 1978 voor het eerst de vrede zag. Hij kwam even langs op het journaal, belichaamd door Begin, Carter en Sadat en de Camp David-akkoorden. Maar toen de televisie uitging, leek ook de vrede alweer voorbij. En eind 2014 lijkt-ie kleiner dan ooit.

Daaraan moest ik denken toen ik dit gedicht teruglas van Toon Tellegen, opgenomen in de bundel 'Over liefde en over niets anders'

Ger Groot

filosoof en columnist voor Trouw

Literatuur is niet zachtzinnig voor de vrede. Daarom een oorlogsherinnering. In de jaren dertig vluchtte Eulalio Ceballos Suárez met zijn zwangere vrouw de Spaanse bergen in. Zij overlijdt bij de bevalling. Hij verzorgt de baby en schrijft tot aan het einde toe in een rudimentair dagboek:

Eulalio Ceballos Suárez heeft nooit bestaan. Hij is een personage in de verhalenbundel 'De blinde zonnebloemen' van de Spaanse schrijver Alberto Méndez. Die concludeert, als 'tekstbezorger' van het dagboek, dat Eulalio achttien jaar geweest moet zijn: "Naar mijn mening is dat geen leeftijd voor zoveel leed."

Ik ben de herinnering aan hem nooit kwijtgeraakt. Omdat er geen enkele leeftijd is voor zoveel leed dat zo fictief niet mag zijn of het is maar al te werkelijk. En omdat wij dan alleen maar mogen hopen dat wie het te verduren kreeg eindelijk rust vond in vrede.

Beatrijs Ritsema

medewerker van Tijd

Edith probeert uit alle macht haar disfunctionele familie zo ver te krijgen om naar het ouderlijk huis te komen voor een vredige, gezamenlijke kerstmaaltijd. Iedereen heeft dringende andere kopzorgen, maar ze krijgt haar zin: daags na Kerstmis zit gedurende twintig minuten de hele familie aan de ontbijttafel. Zonder te eten. Er is geen beter boek over de fundamentele onverenigbaarheid van Kerstmis, vrede en familie dan The Corrections van Jonathan Franzen.

Paul van der Steen

medewerker en recensent van Trouw

Dit citaat komt uit roman 'Closing time' van de Amerikaanse auteur en luchtmachtveteraan Joseph Heller (1923-1999). Voor wie met veel gevoel voor zwarte humor de tragiek van het systeem hierachter wil ontdekken, leze zijn van krommunicatie vergeven, beroemdste boek 'Catch 22'. Ook binnen een en hetzelfde leger staat iedereen daarin met vrijwel iedereen op permanente voet van oorlog.

undefined