Voorzitterswissel bij het CDA: ‘De C staat ook voor compassie’

Ze opereren de laatste weken als een duo, Ruth Peetoom en Rutger Ploum. De een gaat zaterdag weg als voorzitter van het CDA, de ander neemt het over. “Het lijkt wel een estafette”, zegt Peetoom. “We zitten in het wisselvak. We lopen een tijdje met elkaar op voordat ik het stokje overgeef aan Rutger.” Ze kennen elkaar; Ploum was de afgelopen zes jaar secretaris van het partijbestuur.

Acht jaar geleden werd Peetoom voorzitter van het CDA. De predikante trad aan bij een partij in crisis. Het CDA was tot op het bot verdeeld over regeren met gedoogsteun van de PVV van Geert Wilders. De belangrijkste prioriteit van Peetoom was om de verschillende flanken van de partij weer met elkaar te verbinden.

Peetoom: “Het CDA heeft bijna 50.000 leden en afdelingen in bijna alle gemeenten. Verbinden begint met duidelijk maken wat deze mensen met elkaar hebben. Ik ben heel veel het land in geweest.”

Ploum: “Ruth is een betrokken en warme voorzitter geweest die de partij op één lijn heeft gekregen en dat is heel knap. Zij ging op bezoek bij alle afdelingen. Als je dan in Groningen woont, ben je geregeld om één uur ’s nachts pas thuis.”

Peetoom: “De tankstations zijn gelukkig de hele nacht open.”

Ploum: “Ruth en fractievoorzitter Sybrand Buma troffen in 2011 een gewond CDA aan. Dat moest helen en geen trauma opleveren. Het gaat weer de goede kant op. Dat merk je ook. Toen ik in het bestuur kwam in 2013 hoorde je mensen nog vragen aan elkaar: was jij voor of tegen samenwerking met de PVV. Nu hoor ik dat niet meer.”

Peetoom was tegen. Was u voor of tegen?

“Ik was in 2010 met mijn lokale afdeling op het CDA-congres waar werd besloten over wel of niet samenwerken met de PVV. Wij stemden voor. Het was een duivels dilemma. Ik wilde geen partij uitsluiten en door met hen te regeren van binnenuit de slechte kant van de PVV elimineren. Een partij met heel veel stemmen moet een keer regeringsverantwoordelijkheid dragen. Ik hoopte dat er goed beleid uit voort zou komen en wilde het land verder helpen. Het is natuurlijk hopeloos fout gegaan. Het werkte niet. Het heeft in het CDA geleid tot een lange, scherpe discussie waarbij uiteindelijk iedereen elkaar ook weer heeft gevonden.”

Peetoom: “Ik heb wel ontdekt dat de intenties van iedereen goed waren.”

Ploum: “Zo is het. Intrinsiek zitten CDA’ers vrijwel gelijk in elkaar. Er zijn zeker ook mensen weggelopen bij het CDA. Het fijne is dat ik de laatste tijd veel berichten krijg van mensen die terugkeren. Die willen zich er weer mee bemoeien.”

Peetoom: “Mensen verwachten van het CDA normen en waarden, dat wij goed met elkaar omgaan. Dat heb ik de afgelopen jaren in gedachten gehouden. Ik merk dat de partij zichzelf weer heeft gevonden. Mensen zijn op alle niveaus actief, er zijn gezonde debatten. We waren het vertrouwen in elkaar kwijt. Om te verbinden ben ik in 2011 meteen begonnen met twee commissies. Een Strategisch Beraad om het perspectief voor de toekomst op te stellen en een commissie om de uitgangspunten van de partij in beeld te brengen. Jacobine Geel was voorzitter van de laatste groep.”

Jacobine Geel sprak over compassie. Daar hebben we jaren niet meer over gehoord. Tot het CDA een paar weken geleden pleitte voor een ruimer kinderpardon.

Peetoom: “Het is wel degelijk aanwezig in het CDA. Compassie wordt niet vanzelfsprekend gezien als een politiek begrip, maar het is belangrijk voor het functioneren van de samenleving. Net zoals eenzaamheid nog maar kort wordt beschouwd als een politiek thema. Ik weet nog dat wij dat gebruikten in het verkiezingsprogramma van 2012. Daar moet je je als politiek niet aan wagen, kregen wij te horen. Maar de politiek kan wel de voorwaarden scheppen waaronder compassie en minder eenzaamheid tot stand komen. Compassie is bij veel onderwerpen aan de orde. Bij het kinderpardon, maar ook bij de bestrijding van armoede.”

Wij horen dat u een belangrijke rol speelde bij de draai die het CDA maakte in de kwestie rond het kinderpardon. Hoe?

Peetoom: “Rutger en ik geven signalen door die wij in de partij horen. Dat is een functie van de voorzitter. De wijziging van het standpunt van de fractie komt door een combinatie van factoren. Er zijn juridische argumenten en er is de constatering dat de huidige werkwijze in de praktijk niet houdbaar is. Diverse CDA’ers lopen daar tegenaan. Als voorzitter ben ik daarin een katalysator.”

Veel mensen vinden het CDA rechtser geworden. Wat was uw rol daarin?

Peetoom: “De fractie in de Tweede Kamer gaat over de dagelijkse politieke lijn. Dat heb ik van begin af aan gezegd. Het bestuur en dus ook de voorzitter is er voor de koers op langere termijn. Als partij maken wij een verkiezingsprogramma en als ik denk dat er iets tussen de raderen dreigt te komen, laat ik het horen. Ik ben het vrouwtje met het oliekannetje. Als ik geluiden hoor in de partij sein ik dat door. En mijn eigen mening doet er dan niet toe. Als voorzitter moet ik soms op mijn handen zitten of op mijn tong bijten. Dat hoort er bij.”

Ploum: “Voor mij is het CDA een echte middenpartij.”

Peetoom: “Al in 2011 heb ik gezegd dat links en rechts achterhaalde termen zijn. Het zijn frames. Ik kijk liever naar wat een partij kenmerkt.”

Het CDA is terughoudend bij het maken van klimaatplannen.

Peetoom: “Wij willen voldoen aan de afspraken die in Parijs zijn gemaakt en dat is de zwaarste ambitie. Wij hebben geen uitgewerkt plan met belastingmaatregelen en hoeveel procent CO2-reductie op welk moment gehaald moet worden. Het is belangrijker dat mensen voelen dat verandering echt nodig is voor de toekomst van hun kinderen dan alleen maar minder stoken om minder te betalen of aan de wet te voldoen. Het CDA wil een maatschappelijk besef creëren rond duurzaamheid en neemt die taak voor meer dan honderd procent serieus.”

Ploum: “Dat hadden we beter mogen uitleggen. Sybrand Buma heeft altijd gezegd: wij willen Parijs halen. Maar dat kan je begrijpelijker uitleggen. Ik vind duurzaamheid een van de belangrijkste dingen.”

Wat wilt u als nieuwe voorzitter bereiken?

Ploum: “Ik wil graag meer debat in de partij. En daar ook niet-leden bij betrekken. Dan kan je zelf ook tot nieuwe inzichten komen. Het is niet goed om alleen met mensen uit je eigen nest te discussiëren. Dat maakt je opinie en je besluit er niet beter op. Het is ook een manier om mensen die zich niet willen verbinden aan een partij maar wel energie voelen bij het CDA te betrekken.”

Peetoom: “Wij hebben al op een dag met duizend leden en niet-leden gesproken over het verkiezingsprogramma. We hadden in november een dag over de christen-democratie. Rutger gaat daar verder mee.”

Ploum: “Ik wil ook graag meer diversiteit binnen het CDA. Meer kiezers in de stad. Een grotere aanhang onder senioren, vrouwen, jongeren en minderheden. CDA is een volkspartij, een middenpartij. We willen een afspiegeling vormen van het volk. Dat lukt in sommige steden heel goed en in andere minder. Daar gaan wij aan werken.”

Biedt de C in het CDA houvast of is het een belemmering?

Peetoom: “Iedereen die zich herkent in beginselen van de christen-democratie is welkom, wat je geloof ook is. Daarmee kunnen mensen die een verschillende achtergrond hebben elkaar vinden. De principes hebben een christelijk sociale achtergrond en ze verbinden veel meer mensen dan die zich christelijk noemen. Ik zou het zonde vinden om dat anders te doen.”

Ploum: “Als het gaat om de betekenis van de C vind ik het woord compassie mooi. Ik vind het belangrijk om uit te stralen dat we omzien naar elkaar, dat barmhartigheid belangrijk is, waar je ook vandaan komt. Hoe je ook in het leven staat. Dat zijn belangrijke ankerpunten voor mensen die in deze partij actief zijn.”

Het aantal leden van politieke partijen daalt. Kunt u daar iets aan veranderen?

Ploum: “Minder leden eraf. Dat is het maximale, vrees ik. De tendens is dat minder mensen zich langdurig aan organisaties zoals omroepen en politieke partijen willen verbinden”

Peetoom: “Het zou goed zijn als de overheid meer bijdraagt dan nu. Nederland besteedt in vergelijking met andere landen in Europa weinig geld aan de democratie. Maar democratie is niet vanzelfsprekend. Het kost ook wat. Om alle taken die een politieke partij heeft te kunnen doen, redden we het niet met de contributie van de leden.”

Ploum: “Een Kamerlid heeft met moeite één medewerker en moet qua kennis opboksen tegen een heel ministerie. Hoe kan je dan je controlerende taak uitoefenen? Dat wordt nog moeilijker als de partij te weinig geld heeft voor onderzoek door bijvoorbeeld een eigen wetenschappelijk instituut. Verder kan de bijdrage van de overheid plotseling flink dalen als een partij bij de verkiezingen een nederlaag lijdt. Dat zien wij nu bij de PvdA. Die moesten van de ene op de andere dag reorganiseren op het partijkantoor. Dat moet anders.”

Peetoom: “Gemeenteraadsleden zijn al gauw twintig uur per week bezig. Hun vergoeding staat in geen verhouding tot hun inspanning. Als je wilt dat alles wat in de samenleving gebeurt goed vertaald wordt in de gemeenteraad moeten we er denk ik iets meer geld voor uittrekken. Ook voor democratie geldt dat je niet alleen gaat om wat het kost maar ook om wat het waard is.”

Rutger Ploum

Met Rutger Ploum (54) krijgt het CDA zaterdag een katholiek als voorzitter. Alhoewel hij zelf daar niet al te veel waarde aan hecht. Hij gaat naar de kerk in zijn woonplaats in het Zuid-Hollandse Bergambacht en dat is er toevallig een met een protestantse signatuur. Ploum vindt het belangrijk om met mensen in zijn omgeving op te trekken en dat hoeven niet per se katholieken te zijn. In zijn vrije tijd is Ploum schapenhouder. Hij is getrouwd met Dorine en heeft drie dochters.

De aankomend CDA-voorzitter is advocaat en was een van de oprichters van het Rotterdamse kantoor Ploum Lodder Princen. Dat is twee jaar geleden opgesplitst en het kantoor waaraan hij nu leiding geeft, heet kortweg ‘Ploum’. Er werken honderd mensen onder wie twintig partners. Hij was al zes jaar secretaris in het bestuur van het CDA.

Om financiële reden krijgt Ploum niet meer vier dagen betaald voor het voorzitterschap, zoals Peetoom, maar twee dagen.

Ruth Peetoom

Ruth Peetoom (51) was jarenlang dominee in Groningen en Utrecht. Zij zat voor het CDA in de Groningse provinciale staten en was lid van de commissie Frissen die in 2010 de verkiezingsnederlaag van het CDA analyseerde. Een jaar later, in 2011, was zij een van de kandidaten om partijvoorzitter te worden.

Die verkiezing bezorgde haar een leidende positie bij de christen-democraten. Het CDA zat bij haar aantreden in zwaar weer. De partij regeerde met de VVD en met gedoogsteun van de PVV.

Peetoom had op het memorabele congres in de Arnhemse Rijnhal in 2010 nog tegen die samenwerking gestemd; de CDA’ers lagen met elkaar overhoop. Peetooms energie ging vooral naar het lijmen van de scherven.

Peetoom is getrouwd met René Paas, ook lid van het CDA, voormalig voorzitter van het CNV en sinds 2016 commissaris van de koning in Groningen.

Zij hebben drie kinderen. Op 1 maart gaat Peetoom aan de slag als uitgever van Het Friesch Dagblad.

Lees ook:

De eigen achterban vindt het CDA te volgzaam

Het CDA-congres wil dat partijleider Buma in de coalitie opnieuw gaat praten over het leenstelsel. Die ziet daar niks in. ‘Het gaat niet lukken.’