Vak T
Voor schaakkampioene Anna Muzychuck is sport wel politiek
Haar actie werd op sociale media tot ver buiten de landsgrenzen van Oekraïne gedeeld. Zo bijzonder was het blijkbaar dat schaakkampioene Anna Muzychuck uit Lviv besloot om niet naar een toernooi te gaan in Saudi-Arabië.
De Oekraïense schaakster schrijft op haar facebookpagina dat ze uit principe niet gaat. "Ik ga twee wereldtitels verliezen omdat ik andermans regels niet ga volgen, omdat ik geen abaja (islamitische kleding, red.) wil dragen, omdat ik niet verplicht vergezeld naar buiten wil gaan. Ik wil me geen tweederangs wezen voelen."
Met haar statement breekt Muzychuck met de traditie om sport en politiek gescheiden te houden. Sporters voelen zich er doorgaans ongemakkelijk bij om zich uit te spreken over misstanden in de landen van toernooien die ze bezoeken. Hun werk is presteren. Beslissingen over een boycot van een land dat structureel mensenrechten schendt, laten ze liever over aan de bond of andere overkoepelende sportorganisatie.
Heel soms, tussen neus en lippen door, wordt her en der wel eens een statement gemaakt. Vier jaar geleden was er veel te doen om de handschoenen van snowboardster Cheryl Maas. Op de Winterspelen in Sotsji toonde Maas, zelf lesbisch, opvallend haar handschoenen met regenboogprint voor de camera na haar run.
De actie werd door haar trainer Milan Verhoop en chef de mission Maurits Hendriks gebagatelliseerd, want het maken van politieke of religieuze statements op de Spelen is verboden door het Internationaal Olympisch Comité. Maas hield haar mond. Een paar maanden na Sotsji zei ze dat het wel degelijk een politiek statement was geweest tegen de homorechten in Rusland.
De snowboardster bood de regenbooghandschoenen te koop aan om de opbrengst aan een goed doel te geven. "De Spelen waren misschien niet mijn beste sportieve prestatie, maar wel mijn beste actie voor mensenrechten", zei ze.
Knuffel van Poetin
Ook Ireen Wüst, die in Sotsji een knuffel kreeg van president Poetin, voelde zich niet prettig over de agressieve politiek in Rusland. De schaatskampioene twijfelde openlijk of ze mee zou doen aan de EK allround in Tsjeljabinsk in 2015, enkele maanden nadat de MH17 uit de lucht was geschoten. Een boycot van de Europese titelstrijd zou een enorm statement zijn geweest van de olympisch kampioene. Maar ze koos er toch voor om sport niet te vermengen met politiek. Schaatscoach Jan van Veen was uiteindelijk de enige die weg bleef uit het, zoals hij het omschreef, 'landjepik spelende Rusland'.
Vroeger hadden sporters er minder moeite mee om zich uit te spreken over de politieke situatie in corrupte landen. 1969 boycotte atlete Mieke Sterk als enige de EK atletiek in Athene vanwege het Griekse kolonelsregime. Ze kon niet voor haar plezier gaan hardlopen in een land met de wetenschap dat er in de buurt mensen werden doodgemarteld. Tegen de Volkskrant zei Sterk in 2015 dat het tegenwoordig voor sporters moeilijk is om een toernooi te boycotten vanwege de contracten met sponsoren. "Wij waren de protestgeneratie. Wij waren bovendien volkomen vrij. Wij hadden geen contract met een sponsor. Ik deed sport voor mezelf. Trainde vijf keer per week. Dat was wel wat anders dan nu. Ik zei: Rot op met je troep, ik beslis zelf wel."
Nu hebben sporters veel meer verantwoordelijkheden. Dat maakt Anna Muzychuck niets uit. "Ik wil voor mijn principes opkomen en de wedstrijd overslaan. Ik had in vijf dagen kunnen verdienen waar ik normaal twaalf wedstrijden voor moet spelen. Dat is vervelend, maar het ergste is dat weinig mensen daar wakker van liggen." Zo blijven politieke statements vaak gedurfde eenmansacties. Waar, zo lang niemand volgt, weinigen van wakker liggen.
Protesterende sporters
1.Anna Muzychuck
2.Cheryl Maas
3.Mieke Sterk
