Voor psychisch kwetsbaren heeft de wijkverpleging nauwelijks tijd

Nog een paar dagen en dan weet André Simons of hij met of zonder rechterbeen door het leven zal gaan. "Als-ie eraf moet, dan voor de feestdagen, dat heb ik al met de vrouw besproken", zegt de 56-jarige Gouwenaar. In een zwart hemd en een trainingsbroek zit hij gebogen over De Telegraaf. "Dan is het maar gedaan", verzucht hij. Hij is zenuwachtig; vanmiddag een laatste scan, vrijdag de uitslag.

Hij kijkt op zijn telefoon. Betty, de wijkverpleegkundige, is er nog niet. Hij moppert. Zeggen ze dat ze vijf voor tien komen, zijn ze er om tien over nog niet. Af en toe is hij dat zat. Maar, schampert hij, hij is vandaag wel erg mopperig door de spanning. "Ik ben erg tevreden over al die meiden. Altijd netjes, altijd vriendelijk, maar ook áltijd druk."

Sinds zorg zo dichtbij de mensen als mogelijk georganiseerd wordt, is de maatschappelijke taak van de wijkverpleging groter geworden. Psychisch kwetsbare cliënten zoals André Simons hebben meer aandacht nodig dan anderen. Maar die tijd is er meestal niet. Er zijn daarom korte lijntjes met de huisartsen en het sociale team in de wijk.

De tekst loopt door onder de foto

Bloederige bende

Het leven van Simons is overzichtelijk. Hij laat dagelijks zijn hond Boeddha uit. Gaat rond elven naar de kringloopwinkel om wat vrijwilligerswerk te doen. Kijkt daarna naar de NOS en maakt schilderijtjes van ministrijkkralen. Trots laat hij er één van zijn mopshondje zien. "Mijn handen trillen erg en het is een priegelwerk, maar het lukt me toch om me hierop te concentreren."

Simons heeft al tijden 'ontzaglijk veel jeuk' aan zijn been. Op een dag wreef hij erover en ging zo het vel mee. Het was een bloederige bende. Het is kwart over tien als de bel gaat: Betty Bliek- van Donselaar (63) stapt binnen. "De vaatchirurg is bang dat mijn bloedvaten dicht zitten, ik heb al een keer een bypass in mijn been gehad", vertelt hij haar.

Van Donselaar: "Kan je nog een keer gedotterd worden?" Simons: "Nee, het is nu resoluut, zegt de dokter." Van Donselaar: "Jakkes, man toch." Als ze zijn been op haar schoot tilt, om de wonden op zijn been te verzorgen, hapt Simons naar adem van de pijn. Ze legt absorberend verband op zijn wondjes. Simons: "Ik slik elke dag veel morfine, dus ik ben steeds zo suf als ik maar wezen kan." Van Donselaar: "Heb je je andere pillen genomen? Je hebt een hele apotheek in je lichaam." Simons knikt. Van Donselaar: "Moet je nu vanmiddag naar het ziekenhuis?" Simons: "Om half drie. Ik ben heel zenuwachtig." Van Donselaar: "Jongen toch. Pittig."

Luisterend oor

Dit soort gesprekken met de wijkverpleging zijn voor de kwetsbare André Simons belangrijk. 'Mijn luisterend oor', noemt hij de dames van de wijkverpleging. Van Donselaar: "Ik pas mijn taal aan op de cliënten waar ik over de vloer kom." Langer dan de wondverzorging duurt het gesprek over Simons' wel en wee eigenlijk nooit, weet hij.

"Ik bied ze weleens koffie aan, maar daar hebben ze geen tijd voor. Haast haast haast, zeggen ze dan. Ze moeten die dames wat minder onder druk zetten vanuit de regering, vind ik, dit is niet gezond. Ze willen graag een babbeltje maken, maar moeten alweer naar de volgende toe." Wel noteren ze op hun iPad wat hij vertelt. Simons kan dat later terugvinden in zijn online dossier, dat vindt hij fijn.

Signalerende functie

Dat doen de verpleegkundigen omdat zij meer dan vroeger een signalerende functie hebben. Als iemand zichzelf vervuilt of met psychische problemen kampt en zorg mijdt, trekt de wijkverpleging aan de bel. Zij komen vaak binnen vanwege de medische noodzaak. Een afgevaardigde van ieder team praat af en toe met praktijkondersteuners van de huisarts, over de mentale toestand van cliënten.

Maar de tijd is schaars voor veel extra ondersteuning, weet ook Van Donselaar. Ze heeft nog een paar jaar voor ze 'omvalt', grapt ze. Met pensioen gaan, bedoelt ze. "In de zomer hoor je me niet hoor, maar vanmorgen, met die regen, dacht ik: poeh..." Er komen meer kleine dingen bij het werk, merkt ze. "Thuis zit je vaak nog iets te doen."

De tekst loopt door onder de foto

Ze trekt haar jas aan en wenst Simons veel succes vanmiddag. Hij rolt zijn rolstoel even later naar het raam en laat Boeddha de kamer binnen. Die springt tegen het pijnlijke been van zijn baasje . Als Simons zijn hond aait en ook een beetje wegduwt, staart hij naar zijn rechterbeen. Nu zit het er nog.

Hoewel de tijd die Simons met de wijkverpleegkundigen heeft, voor hem altijd te kort is, koestert hij bepaalde momentjes, vertelt hij. Als er één heel voorzichtig is met zijn been, bijvoorbeeld. Of die keer dat er één schrok van de plastic zeemeeuw die in zijn huis staat. "Ze dacht dat-ie echt was! Ik heb zo gelachen. Dat vond ik zo'n mooi moment, dat blijft me altijd bij."

Afspraken over 'minder papier'

Volgend jaar moeten wijkverpleegkundigen al minder papierwerk krijgen, sprak minister Hugo de Jonge van volksgezondheid gisteren af met vertegenwoordigers van wijkverpleegkundigen, zorgverzekeraars, toezichthouders en zorgaanbieders. Dat is een dag na de actie 'Meer zorg, minder papier'. Er moet bijvoorbeeld een einde komen aan het registreren van handelingen per vijf minuten en de verantwoording van zorg moet simpeler.

Pop-upredactie bij De vierstroom

De wijkverpleegkundige is allang niet meer de zuster die alleen billen wast. Ze heeft veel extra taken gekregen, maar voelt zich juist minder serieus genomen. Is de wijkverpleging klaar voor de toekomst?

Trouw loopt een week mee bij de Vierstroom in Gouda.

Meepraten? Twitter via @pop_uptrouw, mail naar popup@trouw.nl, of kom langs op ons spreekuur, iedere dag van 12-13 op De Baan 325, Gouda.

Lees ook de eerdere reportages van de pop-upredactie op trouw.nl/popupredactie.

Vrijdag om 15.00 uur zal de pop-upredactie verpleegkundige Volker Coenraads interviewen over zijn werk. Heeft u vragen over zijn werk als man in een vrouwenwereld? Stel deze morgen tijdens de livestream op onze Facebookpagina.