'Voor míjn baby alleen buitenlandse melk'

Han (28), moeder van een anderhalf jaar oude zoon, is een van de honderden miljoenen Chinese ouders die geen risico nemen met lokale flesvoeding. Oorzaak is een reeks schandalen met zuivelproducten waarbij de voedselveiligheid in het geding was. Het dieptepunt werd in 2008 bereikt, toen 300.000 baby's ziek werden en zes zuigelingen overleden door met melamine aangelengde babyvoeding. Sindsdien wantrouwt de consument melkpoeder van eigen bodem.

Informele netwerken profiteren daarvan. Chinezen die in het Westen studeren of wonen, kopen babyvoeding in bijvoorbeeld Nederlandse supermarkten. Soms als vriendendienst, maar vaker verdienen ondergrondse netwerken er goed aan. Vooral in landen waar de overheid babyvoeding subsidieert, zoals in Nederland. De prijs van een via internet verhandeld blik melkpoeder dat wordt doorgesluisd naar China, is nog altijd 20 procent lager dan in de Chinese supermarkt die hetzelfde blik legaal importeert.

Officieel hebben buitenlandse melkpoedermerken 60 procent van de Chinese markt in handen, maar in China's grotere steden loopt dat marktaandeel op tot ruim 80 procent. Volgens Song Liang komt dat door die informele netwerken, die slim gebruik maken van internetwinkels om hun babyvoeding aan te bieden. Ze hamsteren zo veel dat Nederlandse supermarkten nu het aantal blikken per klant beperken.

Die maatregelen vallen in het niet bij de zware exportbeperkingen die op 1 maart ingingen in Hongkong, de voormalige Britse kroonkolonie, die wel bij China hoort maar een eigen economisch en politiek systeem heeft. Mensen die meer dan twee blikken proberen de grens over te krijgen naar China, krijgen omgerekend een boete van 62.000 euro of twee jaar gevangenisstraf.

'Direct uit Nederland!'
Op dezelfde dag dat Hongkong paal en perk stelde aan het hamsteren van babyvoeding begon bij Taobao, de grootste online winkel van China, met een speciale Nutricia- actie: 'Direct uit Nederland! 27,30 euro voor een blik Nutrilon van 900 gram, inclusief verzendkosten.' Andere webwinkels jagen op andere buitenlandse merken voor soortgelijke deals, aldus de Chinese media.

De Chinese babyvoedingsmarkt is per jaar goed voor 6,2 miljard euro omzet. De meeste Nederlandse zuivelgiganten hebben joint venture fabrieken voor babyvoeding in China, maar die melkpoeders achten moeders niet veilig. De productie vindt immers in China plaats, waar het toezicht op voedselveiligheid twijfelachtig is. De toezeggingen van de overheid dat het voor '99 procent veilig is', zijn niet genoeg.

Daarom houdt de vraag naar buitenlandse babyvoeding drie tot vijf jaar aan, voorspelt Song. Nu de inkomens stijgen, dringt buitenlandse babymelk langzaam door in de kleinere steden en in minder ontwikkelde provincies. Daar domineert nu nog de Chinese babyvoeding. Song: "Chinese merken doen hun uiterste best de consument met hogere inkomens terug te winnen."

"Mijn echtgenoot vindt dat alleen dure dingen veilig zijn. Dus neem ik voor mijn baby alleen buitenlands melkpoeder," zegt Han Zhuyi. Sinds ze weet dat de samenstelling van 'haar' merk, Friso, anders is voor de Nederlandse markt, wil ze alleen nog melk uit Nederland. De producent krijgt de schuld, niet de overheid. "Kinderachtig van Friso om voor Nederlandse baby's betere melk te maken dan voor mijn kind."

China hanteert nu eenmaal andere richtlijnen voor babyvoeding dan de Europese Unie, zegt Song. "Aan de ongereguleerde onlinehandel zitten ook risico's. Neem bijvoorbeeld de nieuwe buitenlandse Chinese merken. Aan uit het buitenland afkomstige babyvoeding is zoveel geld te verdienen dat Chinezen eigen merken opzetten in dat buitenland die lijken op een bekend buitenlands merk, maar waarvan het niet duidelijk is of het ook in het buitenland veilig is geproduceerd."

Ahold: Maximaal vier bussen melk per klant
Wegens de run op melkpoeder voor baby's hebben Nederlandse supermarkten en drogisterijen restricties ingesteld. Klanten kunnen momenteel maar drie à vier bussen poeder per keer kopen. Vooral de internationale merken zijn in trek. "Dat Chinezen massaal melkpoeder in Nederlandse winkels kopen, is eigenlijk al sinds 2009 het geval", zegt Miranda Boer, woordvoerder van het Centraal Bureau Levensmiddelen.

Om voldoende melkpoeder van Nutrilon en Friso beschikbaar te hebben, verkoopt Albert Heijn maximaal drie en Etos vier bussen per klant. "We beschouwen dit als een tijdelijke maatregel", aldus een woordvoerder van Ahold, waartoe Albert Heijn en Etos behoren. "Deze winkels zijn niet de aangewezen plek om groot in te kopen. De normale behoefte is een pak per week per kind."

Volgens Niels Bontje, directeur verkoop van babymelkfabrikant Nutricia, is de vraag vanuit China erg groot. "We doen alles om hieraan te voldoen. We hebben de productie verhoogd, zodat we Nederlandse supermarkten en drogisterijen meer Nutrilon kunnen leveren."