Voor Japans tv-station viert Aruba opnieuw carnaval
De trilogie van de Arubaanse schrijver Denis Henriquez toont naast de groei van de hoofdfiguren vooral de rijping van zijn talent. In 1992 debuteerde hij met 'Zuidstraat'. De verhalen over opgroeiende jongens waren veelbelovend, maar een eenheidscheppende visie ontbrak. Het vervolg, de roman 'Delft Blues', vertoonde deze zwakheid niet meer, al waren de belevenissen van de Arubaanse student in Delft wel tijdgebonden. Met 'De zomer van Alejandro Bulos', rondt Denis Henriquez zijn trilogie over jeugd, adolescentie en middelbare leeftijd magistraal af.
Henriquez beheerst de taal tot in de perfectie, hij bouwt een ogenschijnlijk simpel familieverhaal uit tot een metafoor voor maatschappelijke verhoudingen en hij voert deze weer terug tot twee met elkaar botsende menselijke eigenschappen. De ene pool is de behoefte zich aan iets of iemand te binden. De andere pool is het inzicht dat je een ander mens, hoe na die je ook is, nooit echt leert kennen. De spanning tussen deze twee polen is de motor van het verhaal.
Het leven van Alejandro Bulos is op Aruba op dood spoor terechtgekomen. Hij is gescheiden van de Amerikaanse Gill die met hun zoon Dino terug is gegaan naar de Verenigde Staten. Hij heeft een goed lopend dakreparatiebedrijf, wat hem zelfs op het droge Aruba onafhankelijkheid geeft, maar waar hij geen bevrediging meer in vindt. En hij gaat als man op middelbare leeftijd nog steeds gebukt onder het juk van een overbezorgde moeder van wie hij zich in de kleine Arubaanse maatschappij niet kan noch wil bevrijden.
Toen hij na de dood van de oude dienstbode Memé hoorde, dat haar zoon Timon door zijn eigen vader was verwekt, zette dat zijn wereld op zijn kop. Niet alleen was hij als jongen door Memé in de liefde ingewijd, maar ook vond hij het onvoorstelbaar dat zijn vader een buitenechtelijke affaire had. Hij gaat in Europa op zoek naar zijn halfbroer Timon.
Henriquez werkt deze lijn knap uit als een geheel eigen variant van het aloude Vatersucher-motief. Hij staat voor de vraag wie zijn vader eigenlijk was en wie zijn broer is. Minstens zo belangrijk in de roman is de moeder-kind-relatie. Bulos' verstikkende moeder vindt haar pendant in Italië, waar Alejandro een relatie met Marina krijgt. Ook Marina's moeder stond de volwassenwording van haar kinderen in de weg. En op de achtergrond speelt de moederkerk een rol, die haar kinderen onwetend en afhankelijk wil houden. Door de Italiaanse lijn in het verhaal verbreedt Henriquez de Caribische moederrol naar andere culturen, die de moeder ook op een voetstuk plaatsen.
Al in het begin van het verhaal maakt Henriquez duidelijk dat zijn roman ook een maatschappelijke dimensie heeft. Voor een Japans televisiestation doet Aruba het carnaval nog eens over, omdat dit goed voor de toeristische promotie is. Henriquez baseert zich hier op een ware gebeurtenis. Maar hij laat ook de voosheid hiervan ook zien. De Arubanen verworden zo tot imitaties van zichzelf en de Japanners hebben geen echte binding met het eiland want na afloop reist het media-circus naar elders.
Het is mooi dat Henriquez ook deze lagen in zijn roman aanbrengt, maar het meeslependste van zijn werk zijn toch de familiegeschiedenissen, zoals de onvergetelijke scène waarin Onofrio, de grootvader van Marina, terugkijkt op zijn leven. Hij is gaan schilderen toen zijn vrouw haar geheugen verloor. Het enige wat zijn vrouw nog doet, is een liedje zingen uit haar kindertijd. Onofrio zegt: ,,Ik heb haar in al die jaren dat we getrouwd zijn nooit horen zingen. Nooit.''
Onofrio, een man met een krachtige nek en priemende ogen en een mond die enige barsheid verried, kreeg een verdrietige trek op zijn gezicht: ,,Misschien is ze wel ongelukkig geweest bij mij, maar ze heeft nooit iets laten blijken. Wie weet wat er leefde achter die trotse façade. Een mens, zeg ik, is een eiland waarvan je alleen de stranden kent, de diepe binnenlanden zal een vreemde nooit betreden.''
Op talloze plekken in de roman gaat de gedachte dat mensen elkaar nooit echt leren kennen even harmonieus samen met het idee dat mensen zich toch aan mensen hechten om hun leven zin te geven. Onnadrukkelijk is Denis Henriquez uitgegroeid tot een van de grote Caribische auteurs.