'Voedseldebat wordt te vaak gegijzeld door dogma's'
DE WEEK IN VOEDSEL - Als het aankomt op wat we eten (of zouden moeten eten) zijn er in de meest uiteenlopende hoeken experts te vinden. Maar de ene expert is de andere niet en over voedsel zullen zij het niet gauw eens zullen worden. Dat bleek afgelopen maandag in een Pauw en Witteman uitzending die geheel gewijd was aan voedsel.
Aan tafel uitgenodigd waren o.a. 'tarwegraskoning' Auke Attema, Kris Verburgh, auteur van De Voedselzandloper, bioloog Midas Dekkers, dieetgoeroe Angela Groothuizen en de woordvoerder van het Voedingscentrum.
De discussie ontsteeg het niveau van calorieën tellen en wel of niet geloven in superfoods niet, terwijl over mondiale problemen als klimaatverandering, gevolgen van vleesconsumptie en biodiversiteit niemand repte. Wat voornamelijk bleef hangen was de onaangename houding van Midas Dekkers tegenover alles, en voornamelijk tegen Kris Verburgh die hij uitmaakte voor oplichter.
"Ik kan me niet voorstellen dat er ook maar één gewone consument een sikkepit wijzer is geworden van deze #penw uitzending", twitterde culinair journalist GJ Groothedde na afloop van de uitzending.
Ik kan me niet voorstellen dat er ook maar één gewone consument een sikkepit wijzer is geworden van deze #penw uitzending.
— GJ Groothedde (@eetschrijver) 6 september 2016
Het is natuurlijk niet verwonderlijk dat tijdens gesprekken over voedsel de emoties hoog oplopen. Keuzes die je maakt over wat je eet, zijn persoonlijk. Wanneer iemand sinds hij geen brood meer eet geen last meer heeft van maagpijn, kan het aan een van de ingrediënten in het brood liggen. Maar wetenschap over voedsel en gezondheid is ingewikkeld en gezondheid hangt bovendien van zoveel dingen af.
Misschien is het wel tekenend voor deze tijd. Iedereen wil zijn zegje doen, ongeacht of dit gebaseerd is op feiten. Ben je tegen superfoods, dan ben je voor E-nummers. Ben je voor ecologisch, dan ben je tegen economisch, en ga maar door. En iedereen kan overal zijn zegje doen, want fora en podia genoeg op internet - zoals ook dit blog, dat wij wekelijks mogen vullen.
Verandering gewenst
Toch is er behoefte aan iets anders, bewees de debatreeks It's the Food, my Friend afgelopen woensdagavond in de Rode Hoed. Zo'n beetje alle prominente aanwezigen waren het eens: een grote transitie is nodig om het voedselsysteem te verduurzamen. Staatssecretaris Sharon Dijksma sprak van 'het doorbreken van de tegenstellingen tussen biologisch en gangbaar'.
Het debat wordt volgens haar te vaak 'gegijzeld door dogma's'. Het systeem is teveel gericht op economische belangen en ziet daardoor het verlies van biodiversiteit, bodemvruchtbaarheid en andere milieueffecten over het hoofd. 'We moeten maatschappelijke kosten en baten veel duidelijker in onze economische modellen opnemen. Daar ligt een belangrijke taak voor wetenschappers,' aldus Dijksma.
Ook uit de zaal kwamen veranderingsgezinde geluiden. Zo pleitte een boer in de zaal voor het stopzetten van subsidies en was hij van het voeren van soja en krachtvoer aan zijn dieren, overgestapt op gras.
Doe-het-zelf-industrie
Directeur van de NZO (Nederlandse Zuivelorganisatie) Tjeerd de Groot, vertelde openhartig over de transitie die een aantal jaar geleden binnen zijn organisatie heeft plaatsgevonden. 'In het verleden wilden we ons niet met het veevoer en de mestproblematiek bezighouden. Dat was voor de boeren. Om te kunnen verduurzamen hebben we ons systeem veranderd op die twee punten.' De Groot gelooft dat elke vorm van landbouw duurzaam te maken is, ook de meest efficiënte vormen.
Wie niet zo gelooft in al dat praten maar wel in doen, kan zich gelukkig prijzen met de opkomende maakindustrie. In Amsterdam en in andere steden gaan steeds meer jonge mensen dingen maken: ze ontdekken nieuwe technieken en stoffen oude ambachten af. Het maken van eten, kleding, fietsen en meubels gebeurt van grondstof tot eindproduct in eigen beheer, waardoor de keten niet meer ondoorzichtig maar transparant wordt gemaakt.
Je kan er grappen over maken, want het ziet er natuurlijk ook ontzettend hip uit, zo'n bebaarde bierbrouwer, maar deze maakbeweging vertelt ons wel iets. We kunnen eindeloos discussiëren over oude systemen, we kunnen de woorden ook omzetten in actie. Want maken is misschien wel het nieuwe denken.
Joris Lohman (@jorislohman) en Felicia Alberding (@alberding) van de Youth Food Movement (YFM) geven wekelijks een overzicht van wat er speelt in de wereld van voedsel en landbouw. Youth Food Movement (YFM) is een jongerenbeweging die zich inzet voor een eerlijker en gezonder voedselsysteem.
