VOC-archief vult blinde vlekken van Aziatische geschiedenis in
De bedreigde archieven van de Verenigde Oost-Indische Compagnie zijn van grote historische waarde voor zowel Nederland als Indonesië. Bovendien kunnen de documenten een rol spelen bij territoriale kwesties. Uit de bronnen kan blijken of een bepaald gebied wel of niet officieel bij Indonesië hoort.
Historicus Hendrik Niemeijer, die samenwerkt met de universiteit van Leiden, verbaast zich erover dat er zo weinig aandacht is voor het behoud van de archieven. "De VOC was als een van de eerste grote multinationals een belangrijk hoofdstuk in de wereldgeschiedenis. Indonesië stelt mankracht beschikbaar voor het digitaliseren van de documenten, maar de Nederlandse overheid betaalt niet mee. Zonder het geld van een particuliere stichting zou over tien jaar veel informatie uit het archief verloren zijn gegaan."
Omdat het hoofdkwartier van de VOC in Batavia stond (het huidige Jakarta), bevatten de archieven zowel dagregisters als diplomatieke correspondentie. Met elk VOC-schip kwamen pakketten vol brieven binnen: rapporten over de handel, berichten over vervelende Engelsen en Fransen, hoeveel opium en textiel ze konden inkopen. De brieven uit bijvoorbeeld India, Thailand, Sri Lanka en Japan staan vol informatie over de economische en politieke geschiedenis van die landen. Dat is vooral belangrijk voor Aziatische historici.
Niemeijer: "Het archief van Thailand uit de 17de en de 18de eeuw is bijvoorbeeld bijna helemaal verloren gegaan. Het VOC-archief is nu de belangrijkste bron voor de geschiedenis van Thailand in die periode."
Ook voor Indonesië zijn de archieven belangrijk. Het land kan er informatie vinden over de sultanaten, vorstendommen en de maritieme historie. "Indonesië was in die tijd nog grotendeels vrij," zegt Niemeijer. "De VOC had op Sumatra rond 1700 maar 150 mensen gestationeerd. Zij moesten ervoor zorgen dat de plaatselijke vorsten zich aan het contract hielden en de peper ook echt aan de VOC leverden. De invloed van de VOC op de geschiedenis van Sumatra was in die tijd erg klein. Ook kun je in de archieven lezen hoe de VOC in een bepaald gebied terecht is gekomen en waardoor dat deel nu bij het huidige Indonesië hoort. Zo was bijvoorbeeld Banjarmasin op Borneo bijna door de Engelsen gekolonialiseerd, waardoor die plaats nu een soort Singapore zou zijn geweest. Je geeft Indonesiërs met deze archieven toegang tot hun eigen geschiedenis en identiteit."
undefined
