Update
VN-werkgroep: 'Assange zit onterecht vast'
WikiLeaks-klokkenluider Julian Assange zit onterecht vast in de ambassade van Equador in Londen. Dat vindt een speciale VN-werkgroep die de zaak onderzocht, heeft het Zweedse ministerie van buitenlandse zaken donderdag laten weten. De kans dat Assange meteen vrij de straat op kan, is echter klein.
De mede-oprichter van WikiLeaks zit al ruim 3,5 jaar in de Ecuadoriaanse ambassade in Londen, waar hij vrijwillig naartoe vluchtte uit vrees voor uitlevering aan Zweden. Dat land wil hem al sinds 2010 ondervragen over een verkrachtingszaak, en heeft een verzoek om uitlevering ingediend bij Groot-Brittannië.
Assange (44) heeft die beschuldigingen steeds ontkend, en is bovendien bang dat Zweden hem daarna zal uitleveren aan de Verenigde Staten. Die willen hem vervolgen voor de onthulling van de duizenden geheime Amerikaanse diplomatieke e-mails, die WikiLeaks eerder deed.
'Politieke gevangene'
De VN-werkgroep op Omstreden Detenties doet formeel morgenochtend uitspraak over de situatie van Assange, maar het Zweedse ministerie van buitenlandse zaken heeft het oordeel al ingezien. "Het is een ander oordeel dan de Zweden hadden", zei woordvoerder Katarina Byrenius Roslund donderdagmiddag.
Assange kondigde gisteren via Twitter aan dat hij morgen ziet als de dag van de definitieve beslissing over zijn verblijf in de ambassade. 'Als de Verenigde Naties beslissen dat mijn zaak tegen het Verenigd Koninkrijk en Zweden verloren is, dan verlaat ik vrijdag om het middaguur de Ecuadoraanse ambassade in Londen', schreef de activist op de Twitter-account van WikiLeaks.
Hij stelt een arrestatie te accepteren aangezien er dan geen zicht is op een zinvol hoger beroep. 'Maar als ik win en de landen blijken onwettig te hebben gehandeld, dan verwacht ik de onmiddellijke teruggave van mijn paspoort en een einde aan pogingen mij te arresteren', aldus Assange vanuit de ambassade.
Niet zomaar vrij
Toch is het maar de vraag of Assange zomaar de deur kan uitlopen en zijn vrijheid tegemoet kan zien. De VN-werkgroep van juridische specialisten heeft geen formele zeggenschap in Groot-Brittannië of Zweden.
Zweden heeft bovendien beklemtoond dat het oordeel van de VN-werkgroep geen gevolgen heeft voor Zweeds politie-onderzoek. De officier die is belast met dat onderzoek, is op reis en geeft daarom nog geen commentaar, zo liet justitie in Stockholm donderdag weten.
De Britse regering stelde in een reactie dat Julian Assange niet 'onwettig wordt vastgehouden'. Hij is zelf de ambassade van Ecuador ingevlucht om aan een wettige arrestatie te ontkomen, zei een woordvoerder van de regering in Londen. De zegsman verklaarde ook dat een uitspraak van de werkgroep voor de Britse regering "juridisch niet bindend'' is.
Assange: I will accept arrest by British police on Friday if UN rules against me. More info: https://t.co/Mb6gXlz7QS pic.twitter.com/mffVsqKj5w
— WikiLeaks (@wikileaks) 6 september 2016
De zaak Julian Assange
Waarom kan Assange de ambassade niet verlaten?
Assange zocht in juni 2012 asiel in de ambassade, nadat een Europees arrestatiebevel tegen hem was uitgevaardigd. Officieel staat het hem vrij om de ambassade te verlaten, maar hij zegt dat dat niet kan omdat hij dan direct wordt gearresteerd en uitgeleverd aan Zweden.
Is Assange aangeklaagd in Zweden?
Assange is niet formeel aangeklaagd wegens een misdrijf volgens de Zweedse wet, die een aanklacht niet toestaat zonder verhoor van de verdachte. De Zweedse autoriteiten willen hem verhoren over een mogelijke verkrachting in 2010. Twee beschuldigingen van aanranding hebben de Zweden vorig jaar laten vervallen. Assange vreest dat Zweden hem wil uitleveren aan de Verenigde Staten, die hem willen vervolgen omdat hij als oprichter van Wikileaks verantwoordelijk wordt gehouden voor het lekken van staatsgeheimen.
Is het oordeel van de VN-werkgroep doorslaggevend?
Assanges advocaten bepleiten dat Assange niet vrijwillig zit opgesloten in de ambassade en dat hij door het arrestatiebevel niet volledig kan profiteren van het asiel dat Ecuador hem heeft aangeboden. Wanneer de werkgroep daarin meegaat, kan ze Groot-Brittannië niet dwingen om Assange te laten lopen. Het oordeel kan echter wel een belangrijk pressiemiddel zijn. Daarnaast kan het bepalend zijn in zaken die Assange aanspant bij het Europese Hof voor de Rechten van de Mens.
Wat gebeurt er vrijdag?
Als Assange de ambassade na het VN-oordeel verlaat, wordt hij onmiddellijk aangehouden en kan hij worden uitgeleverd aan Zweden. Als hij wint, moet hij zijn zaak herbezien en de uitspraak van de VN-werkgroep gebruiken om de Britten ervan te overtuigen hem te laten gaan.
