Vluchtelingenwerk waarschuwt voor lange wachttijden bij de IND

Vluchtelingenwerk Nederland is bang dat er opnieuw noodopvangplekken moeten worden gevonden voor asielzoekers. Dat ligt niet zozeer aan een hogere instroom van mensen die naar Nederland komen, maar vooral aan de oplopende wachttijden bij de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND). Volgens Vluchtelingenwerk moeten asielzoekers inmiddels 43 weken wachten op een eerste gesprek met de IND, terwijl dat ongeveer een week zou moeten zijn. De IND erkent dat het meer personeel nodig heeft.

Het Centraal orgaan opvang asielzoekers (COA) is sinds deze zomer het aantal plekken in asielzoekerscentra weer aan het uitbreiden. Er waren al afspraken met verschillende burgemeesters over flexibele opvang, waardoor extra bedden snel in gebruik konden worden genomen. Verder geven gemeenten toestemming voor nieuwe (tijdelijke) opvang en worden gesloten asielzoekerscentra opnieuw in gebruik genomen. Het coa liet vorige week weten dat het ook kijkt naar ‘incidentele reguliere opvang’ als recreatieparken.

“Het kabinet heeft een enorme file gecreëerd voor de asielprocedure", zegt adjunct-directeur Jasper Kuipers van VluchtelingenWerk. Hij maakt zich niet alleen zorgen over de gevolgen voor de capaciteit van azc's maar wijst er ook op van vluchtelingen lang in onzekerheid zitten, dat ze de gezinshereniging pas kunnen starten als hun eigen asielprocedure in gang is gezet en dat medische zorg beperkt is voor asielzoekers die wachten op hun procedure. De IND is bezig met het aantrekken en opleiden van extra personeel maar wijst er op dat dit door de krapte op de arbeidsmarkt niet gemakkelijk is. Bovendien duurt het even voor mensen zijn ingewerkt.

Meer asielzoekers

Het gebrek een personeel bij de IND is niet de enige reden voor de oplopende wachttijden. Er komen ook weer meer asielzoekers naar Nederland. In september kwamen 2256 mensen aan in Nederland en vroegen voor het eerst asiel aan. Dat is de grootste groep in de afgelopen twaalf maanden. In september 2017 deden 1220 mensen een eerste asielverzoek, in januari dit jaar waren dat er nog rond de 1500. De meeste mensen, zo’n 16 procent, komen uit Syrië.

Vluchtelingenwerk noemt die stijging beperkt. Er zitten er altijd fluctuaties in het ­aantal mensen dat maandelijks aanklopt voor asiel, aldus een woordvoerder. Asielzoekers komen terecht in een van de asielzoekerscentra door het hele land. Daar moeten ze wachten op het oordeel van de (IND).

Wachten op een woning

Ook het lange(re) wachten op een woning speelt mee. Vluchtelingen met een verblijfsvergunning moeten in principe weg uit het azc en hebben recht op een woning. Elk half jaar bepaalt de Rijksoverheid hoeveel vluchtelingen elke gemeente aan een woning moet helpen.

Probleem is dat de meeste gemeenten bij lange na niet de woningen kunnen leveren waar het Rijk om vraagt. In de eerste helft van 2018 hadden 12.880 mensen een woning moet krijgen, maar dat is slechts voor 9656 mensen gelukt.

Dat heeft volgens de Nederlandse gemeenten te maken de krapte op de woningmarkt. In een deel van de gemeenten krijgen asielzoekers een indicatie waarmee ze voorrang krijgen op een huis, maar dat betekent niet dat ze er meteen een hebben. Die voorrang geldt, afhankelijk van de gemeente, bijvoorbeeld ook voor alleenstaande moeders of als er sprake is van een gewelddadige situatie.

Ook wonen ouderen langer thuis, waardoor minder mensen dan voorheen een sociale huurwoning verlaten en zijn er volgens de vereniging Nederlandse gemeenten te weinig verschillende soorten woningen, bijvoorbeeld voor grote gezinnen of mensen met een beperking.

Volgens cijfers uit september hebben van de ruim 22.000 mensen die op dit moment in een asielzoekerscentrum wonen er 6500 een verblijfsvergunning. Dat zijn er minder dan begin dit jaar. Toen ging het om zo’n negenduizend mensen. Vanwege de moeite die gemeenten hebben om mensen te huisvesten mogen vluchtelingen logeren bij familie, vrienden of een gastgezin. Zij krijgen dan een vergoeding.

Kinderpardon

Vandaag werd ook bekend dat presentator Tim Hofman binnen een dag 70.000 handtekeningen heeft opgehaald voor een ruimer kinderpardon. Daarmee moet het onderwerp door de Tweede Kamer besproken worden. De presentator wil voorkomen dat een groep van naar schatting 400 in Nederland gewortelde asielkinderen het land moet verlaten. Het debat over die kinderen laaide op nadat staatssecretaris Harbers de Armeense kinderen Lili en Howick na veel getrouwtrek op het laatste moment asiel verleende.

Lees ook: En ineens is het azc leeg

Terwijl volgens de Verenigde Naties wereldwijd 65 miljoen mensen op de vlucht zijn, sluit in Nederland het ene asielzoekerscentrum na het andere. Voor het Centraal Orgaan Opvang Asielzoekers (Coa) betekent dit na een periode van extreme groei nu extreme krimp.