'Vluchteling in huis nemen? Beter van niet'

Steeds meer Nederlanders vangen thuis een vluchteling op, merken hulporganisaties. Je zou het kunnen zien als mooie oplossing, wellicht iets voor de ongeveer honderd vluchtelingen die vandaag de Amsterdamse Vluchtgarage moesten verlaten. Maar betrokken organisaties zijn sceptisch.

"In eerste instantie is het natuurlijk mooi. Mensen zien de problemen van vluchtelingen, ze trekken zich die aan en stellen zelfs hun huizen beschikbaar." Maar een sympathiek gebaar is volgens Martijn van der Linden van Vluchtelingenwerk Nederland niet per se een goed idee. "Sommige mensen onderschatten in hun enthousiasme de impact die het opvangen van een asielzoeker heeft."

Problemen
Trauma's, cultuurverschillen, behoefte aan privacy, miscommunicatie: het opvangen van een vluchteling kan op allerlei vlakken voor problemen zorgen. Mensen moeten daarom goed nadenken voordat ze een vluchteling in huis nemen, waarschuwt ook Geesje Werkman van Kerk in Actie. "Het is wel nobel, maar we staan niet te juichen."

"Wat kan het opvanggezin hebben, wat is hun draagkracht? Wat als het gezin zich hecht aan de asielzoeker, maar die toch moet vertrekken? Wat als jouw gast zo loopt te ijsberen op zolder dat je er niet meer van kan slapen? Kan het gezin straks ook drie vrienden van de asielzoeker verwachten?"

Nadelig voor vluchteling
Maar het gaat om meer dan alleen draagkracht, benadrukt Van der Linden. De goedbedoelde hulp zou zelfs nadelig uit kunnen pakken voor een asielzoeker. Dat zag Vluchtelingenwerk ook na het uitbreken van de oorlog in voormalig Joegoslavie in de jaren negentig, toen de stichting op verzoek van de overheid een gastgezinnenproject coördineerde. "Het was een hartverwarmende chaos."

"Mensen die geen verstand hadden van juridische procedures boden toen, goedbedoeld, hulp aan. Maar juridische fouten kunnen grote gevolgen hebben. Dat kan iemand in het ergste geval zelfs zijn verblijfsvergunning kosten. Of vluchtelingen verliezen hun voorrangspositie als ze een huis zoeken, doordat ze al onderdak hebben gevonden. Of ze raken hun bijstandsuitkering kwijt."

Eerst naar overheid
Vluchtelingen opvangen is een overheidstaak, benadrukken zowel Kerk in Actie als Vluchtelingenwerk. "Ik werd net nog gebeld door een diaken uit Hilversum", vertelt Werkman. "Daar zocht men opvang voor een gevluchte moeder met een kind. Ik zei: 'Ga eerst naar je lokale overheid, want de overheid is verplicht om asielzoekers op te nemen'."

Kerk in Actie krijgt iedere week een paar verzoeken om informatie over de opvang van vluchtingen. Hoeveel vluchtelingen bij particulieren onderdak vinden, is niet exact bekend.

"Als iemand toch zelf een vluchteling wil opvangen, vraag ik: 'Is dit iemand die u kent? Wat is uw ervaring met andere culturen?' Zo krijg je wel een indruk van wat iemand aankan. En soms vraag ik ook: kunt u uw rol als gastgezin delen met anderen, bijvoorbeeld door elkaar om de veertien dagen af te wisselen? Dan verdeel je ook de belasting die het op een gezin legt."