Vier dagen lang bidden, praten en netwerken

Eveline Herfkens wond er gistermorgen geen doekjes om. ,,Laat ik het duidelijk stellen: ik heb niets tegen conflicten. Botsende belangen zijn volstrekt normaal. De kranten staan er elke dag vol van -en de wereld zou erg saai worden als we het zonder conflicten zouden moeten stellen. Het gaat dus niet om het vermijden van confrontaties, maar om het tegenhouden van geweld.''

De minister voor ontwikkelingssamenwerking opende in Noordwijkerhout het media-congres van de Wacc, de World Association for Christian Communication. Ruim 400 christelijke communicatiedeskundigen uit de hele wereld -26 mensen kregen geen toegangsvisum- discussiëren hier tot en met zaterdag over het onderwerp 'Communicatie: van confrontatie tot verzoening'.

In een dagelijks ritme van bidden, praten, luisteren en netwerken buigen ze zich over de vraag welke rol de media spelen in het spanningsveld tussen oorlog en vrede. Op de conferentie wordt tevens het beleid voor de komende zes jaar vastgesteld en een nieuw werkthema gekozen (voorstel: 'positieve en negatieve confrontatie in communicatie'.

Herfkens waarschuwde dat communicatie geen wondermiddel is dat via confrontatie automatisch leidt tot verzoening, geen magische formule die de deur opent naar een wereld zonder armoede of geweld. En de minister vroeg zich af: kunnen betere informatiekanalen de verzoening helpen en armoede en geweld terugdringen?

Ze pakte en passant een heet hangijzer op, door het verwerpen van globalisering -ook nogal wat Wacc-leden doen dat- ,,onrealistisch'' te noemen. Wil je de armoede terugdringen, dan kun je niet om internationale instituties als de Wereldbank en de Wereldhandelsorganisatie heen, zo hield ze haar gehoor voor. In plaats van dit soort mondiale clubs te bestrijden moet men ze juist versterken. Want indien die organisaties niet zouden bestaan, dan heerste overal op deze wereld de wet van de jungle.

Sprekend over verzoening stelde Herfkens dat die zelden door politici aan de onderhandelingstafel wordt bereikt. ,,Het zijn de individuen die het initiatief nemen.''

De komende dagen voeren in Noordwijkerhout, plenair of in discussiegroepen, prominenten het woord die een verzoenende rol bij lokale conflicten hebben gespeeld. Onder hen Estela Carlotto, voorzitter van de 'Grootmoeders van het Plaza de Mayo' (Buenos Aires, Argentinië), Charles Villa-Vicencio, directeur van het Instituut voor rechtvaardigheid en verzoening in Kaapstad, en Sulak Sivaraksa, een bekende boeddhistische mensenrechtenactivist uit Thailand.

Het lijkt geen wonder dat daar zoveel mensen uit het Zuiden bij zitten. De Wacc, in 1968 opgericht, is een mondiale oecumenische organisatie die de communicatiestructuren, met name in de derde wereld, probeert te democratiseren. Ze doet dit op basis van begrip en samenwerking tussen mensen van diverse culturen en geloofsovertuigingen. Ook al blijft de Wacc een club van protestanten, katholieken en orthodoxen, ze staat open voor contacten met gelovigen uit andere tradities die eveneens worstelen met de vraag wat communicatie in onze tijd precies betekent.

De 'Wereldbond voor christelijke communicatie' is niet het meest bekende gezelschap op internationaal oecumenisch vlak. Hij kan zich qua prestige en middelen niet meten met een Wereldraad van kerken. Wat niet wil zeggen dat de Wacc niets voorstelt. In het Zuiden is hij zeker van belang.

Vanuit zijn bescheiden hoofdkwartier in Londen worden de activiteiten gecoördineerd van acht zelfstandige regionale koepels die bij elkaar 850 leden in 117 landen omvatten. Deze regio's, waar het echte werk gebeurt, kiezen het centraal comité (hoogste bestuursorgaan) en bepalen in hoge mate wat, waar, wanneer gebeurt.

Onder de Wacc-leden -men kan individueel lid zijn en als organisatie- bevinden zich experts op communicatiegebied, journalisten van radio, tv, internet en de geschreven media, mensen uit het onderwijs en het ontwikkelingswerk, wetenschappers en kerkleiders. Samen proberen ze de christelijke waarden op het gebied van communicatie te doordenken en in praktijk te brengen. Vooral in de derde wereld, waar je amper professionele organisaties hebt die de, soms elders geleide, lokale media principieel-kritisch kunnen volgen.

De Wacc organiseert mondiale en regionale conferenties, workshops en consultaties, verzorgt publicaties, financiert studiebeurzen, doet aan mediatrainingen en steunt meer dan honderd communicatieprojecten in veertig landen: van een lokaal radiostation in Haïti en een jongerenblad in Ghana, tot en met een schrijfproject voor Indonesische gevangenen. Het geld voor deze activiteiten komt uit contributie van de leden en uit vijf procent van de inkomsten voor projecten. Het budget bedraagt ruim vijf miljoen dollar.

Internationaal voorzitter is de Nederlander Albert van den Heuvel, voormalig hoofd voorlichting van de Wereldraad, oud-Vara-chef en ex-NOSbestuurder. Eerder zei hij tegenover Trouw: ,,De kerken zijn een ramp op media- en communicatiegebied. Terwijl overal ter wereld mensen naar satelliet-tv zitten te kijken, elkaar met e-mails en sms'jes bestoken, surfen op internet, communiceert de kerk in de taal en beelden en met de middelen van eergisteren''.

De oorsprong van de Wacc gaat terug tot de jaren vijftig. Toen begonnen in het Westen christenen, werkzaam op het gebied van communicatie, zich af te vragen hoe christelijke radio- en televisie-uitzendingen eruit moesten zien in een snel veranderende wereld. Men had behoefte aan gecoördineerd onderzoek en aan een plek om ervaringen uit te wisselen. Zo ontstond de Wacc.

In 1975 fuseerde ze met het Agency for Christian Literature Development dat tot dan toe een onderdeel van de Wereldraad van Kerken was geweest. Thans houdt de Wacc al weer voor de derde keer een wereldcongres, na Manilla, 1989, en Mexico, 1995. Men probeert er deze dagen achter te komen hoe confrontatie via communicatie tot verzoening kan leiden.

De openingsrede van minister Herfkens werd gistermorgen voorafgegaan door een gebedsdienst met Konrad Raiser, algemeen secretaris van de Wereldraad: ,,Communicatie betekent het gelaat van God zien in het gezicht van de naaste''. Daarna volgde een inleiding van Carlos Valle, de Argentijnse secretaris-generaal van de Wacc wiens termijn afloopt.

Valle legde uit dat het congresthema niet zomaar is gekozen. Het komt voort uit discussies met Wacc-regio's ,,voor wie het zoeken naar een vreedzamer en rechtvaardiger wereld een basisbehoefte lijkt''. Tegen Trouw zei hij dat de Wacc in Noordwijkerhout boven water wil halen hoe communicatie, mits verantwoord toegepast, van nut kan zijn bij het voorkomen van confrontatie, of, als in Zuid-Afrika, bij het bereiken van verzoening achteraf.

Gisteren sprekend over die verzoening benadrukte Valle, algemeen secretaris sinds 1986, dat men haar niet als eindpunt, maar als vertrekpunt moet nemen van onze communicatie met de 'ander'. Een vertrekpunt dat begint met respect voor iedere medemens en streeft naar de opbouw van een wereld waarin met gelijke maten wordt gemeten. Dus niet alleen eisen dat Milosevic wordt uitgeleverd, maar ook ingrijpen als in Sierra Leone kinderen worden verminkt. ün erover berichten!