Verwacht van dit kabinet geen concrete stappen op medisch-ethische kwesties
Het nieuwe kabinet wil per se geen compromissen sluiten over medisch-ethische onderwerpen. VVD, CDA, D66 en ChristenUnie laten elkaar de ruimte. Uit ‘respect voor elkaar’ draaien ze geen bestaande wetten terug, en zijn ze voorzichtig met nieuwe stappen zetten.
De worsteling is van de pagina’s van het regeerakkoord af te lezen. Medisch-ethische kwesties als euthanasie, orgaandonatie en erfelijk onderzoek verdelen de vier partijen van het nieuwe kabinet. “Op veel terreinen kunnen met geven en nemen compromissen worden bereikt. Op medisch-ethisch gebied ligt dit moeilijker”, schrijven de partijen in het regeerakkoord.
Uitweg
De uitweg werd in de kabinetsformatie al snel gevonden: laten we kiezen voor zorgvuldigheid, en elkaar de ruimte laten, waar het kan. Het betekent in de praktijk dat het nieuwe kabinet vooral veel bij het oude laat. Er wordt niets teruggedraaid aan bestaande wetgeving. De christelijke partijen in het kabinet accepteren bijvoorbeeld dat binnen de huidige euthanasiewet ook de mogelijkheid bestaat dat iemand euthanasie kan krijgen wegens beginnende dementie of wegens een stapeling van ouderdomsklachten.
Ook andere gevoelige zaken gaan niet op de schop. De abortuspil zal, zoals al het plan was, laagdrempelig beschikbaar komen via de huisarts. Zelfs al zou de ChristenUnie dat liever anders hebben gezien. Ook de Nipt-test blijft beschikbaar, in elk geval de komende drie jaar. Daarmee kunnen alle zwangere vrouwen vroeg in de zwangerschap laten testen of de foetus het syndroom van Down heeft.
Voorzichtigheid
Tegelijkertijd zal het nieuwe kabinet zelf niet snel met nieuwe plannen komen die medisch-ethisch gevoelig zijn. Ook dat is het gevolg van het ‘respect voor elkaar’ dat VVD, CDA, D66 en ChristenUnie tot uitgangspunt maken. Er is afgesproken dat bij elke nieuwe medische ontwikkeling waar een ethisch dilemma aan kleeft, de voorzichtigheid en zorgvuldigheid voorop komt te staan. Eérst uitgebreid onderzoek doen naar alle gevolgen, éérst een breed maatschappelijk debat, dan pas een politiek besluit – zo wordt de werkzijze.
Het maakt de kans klein dat D66 al de komende jaren zijn grote wens kan realiseren van zelfbeschikking voor ouderen die ‘klaar zijn met leven’. Officieel heet het dat D66-Kamerlid Pia Dijkstra, als Kamerlid, gewoon door kan blijven werken aan haar initiatiefwet, die ze in concept al af heeft. Maar binnen het kabinet is ook afgesproken dat er éérst meer onderzoek komt naar de huidige euthanasiewet. En dat er een brede maatschappelijke discussie komt over ‘voltooid leven’ en de wens van sommige ouderen dat ze zelf kunnen beslissen over hun moment van sterven.
Geduld
De ChristenUnie benadrukte gisteren dat D66 geduld zal moeten hebben. “Pas als dat allemaal klaar is, is het woord aan D66”, zegt ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers. D66 zelf zegt dat zij helemaal geen probleem heeft met de afspraken: zorgvuldigheid stond toch altijd al voorop, ook als dat extra tijd kost, zeggen de sociaal-liberalen.
Al met al hebben de twee christelijke partijen CDA en ChristenUnie zeker hun stempel gedrukt op de kabinetsformatie. VVD en D66 hadden in hun verkiezingsprogramma’s juist op medisch-ethisch gebied uitgesproken ambities. De politiek moest het voortouw nemen door bijvoorbeeld toestemming te geven voor het kweken van embryo’s voor wetenschappelijk onderzoek naar erfelijke ziekten. Het gaat de komende jaren niet gebeuren. Wel hebben de vier partijen afgesproken dat er onderzoek gaat komen naar dit gevoelige onderwerp. Ook hier geldt: over alles mag discussie zijn binnen het nieuwe kabinet, maar concrete stappen zal Rutte III nu (nog) niet zetten.
Zie ook dossier Rutte III
