Verhofstadt: Zonder euro-obligaties wordt 2012 een rampjaar

Griekenland heeft deze week een tweede reddingsboei toegeworpen gekregen, ter waarde van ongeveer 130 miljard euro. Tegelijkertijd gaan de private schuldeisers akkoord met een substantiële 'haircut' van meer dan vijftig procent. Samen met de bezuinigingsmaatregelen in Griekenland zelf, tracht men zo de staatsschuld opnieuw onder controle te krijgen.

Dat betekent de staatsschuld terugbrengen tot 120 procent van het BBP, in 2020 welteverstaan. Dat is weliswaar beter dan het huidige 160 procent, maar nog steeds het dubbele van de maximale schuldratio vastgelegd in het Verdrag van Maastricht. En dus allesbehalve houdbaar.

Sterker nog, de realiteit is dat Griekenland voor een onmogelijke opgave staat. De Grieken betalen op overheidsobligaties (met een looptijd van tien jaar) vijftien keer meer dan wat Duitsland aan rente betaalt. De economie van het land is in een gevaarlijke neerwaartse spiraal beland. Het failliet lijkt onafwendbaar. Terwijl elders in de eurozone de eerste tekenen van recessie zichtbaar worden.

We zijn ondertussen meer dan 1000 miljard euro aan maatregelen verder, maar een oplossing voor de eurocrisis is nauwelijks dichterbij. Alleen een structurele aanpak krijgt de Griekse economie weer aan de praat. En alleen een duurzame oplossing kan de Europese torenhoge schulden afbouwen en een dreigende recessie afwenden.

Decennialang heeft Griekenland overgeconsumeerd en ondergeproduceerd. In plaats van de particuliere sector te liberaliseren en het vrij ondernemerschap te stimuleren, praatten zij hun bondgenoten, voornamelijk de vakbonden, naar de mond en schepten ze liever kunstmatige banen in overbodige semi-overheidsinstellingen. Het land bezwijkt vandaag onder het gewicht van de publieke sector, gefinancierd door een inefficiënt belastingsysteem.

Griekenland moet tabula rasa maken met deze uitwassen. In het plan wat nu op tafel ligt en waarover deze week overeenstemming werd bereikt, gebeurt dit niet of nauwelijks. Ik pleit al maanden voor een grondig hervormingsprogramma, een heus Herculesplan. Dat zal meer vruchten afwerpen dan de lawine van belastingverhogingen en loonmatiging waartoe nu is besloten en die slechts leidt tot meer volkswoede, en niet tot resultaten.

Niet dat het Griekse bedrijfsleven geen potentieel heeft. Integendeel. Het land heeft prima presterende bedrijfstakken in de generieke geneesmiddelen, de chemische en zuivelindustrie en het toerisme. Struikelblok is echter wat ik 'de dode hand van de staat' zou willen noemen: overgereguleerde staatsmonopolies die innovatie en groei frustreren. Griekenland heeft dringend behoefte aan een goede dosis van het straffe geneesmiddel dat Italië momenteel krijgt toegediend door Mario Monti.

Europa's leiders moeten dringend met een oplossing komen voor de torenhoge rentes die niet alleen Griekenland, maar ook Portugal, Spanje en Italië moeten ophoesten. De muntunie kan niet langer functioneren zonder een gemeenschappelijke obligatiemarkt, in ieder geval voor die staatsschulden die hoger liggen dan de toegelaten grens van zestig procent, waarbij alle eurolanden minder rente betalen.

Er zijn al verschillende voorstellen gedaan voor om zo'n systeem van euro-obligaties op te tuigen. Critici, voornamelijk Duitse, vrezen echter dat de zondaars zich dan verleid voelen om noodzakelijke pijnlijke herstructureringen uit of af te stellen. Sterker nog, dat zo'n systeem in de toekomst zou aanzetten tot losbandig gedrag.

Aan dit (Duitse) bezwaar kan echter eenvoudig tegemoet worden gekomen. Dat gebeurt onder meer in het voorstel van de Economische Adviesraad van, jawel, de Duitse bondskanselier. De Adviesraad wil een delgingsfonds creëren, waarin alle schulden boven de toegestane 60 procent van het BBP van de eurolanden worden samengebracht. Zo kunnen de eurolanden zich tegen lagere rentes herfinancieren. Het mooie aan zo'n fonds is dat het discipline (terugbetaling van schuld) koppelt aan solidariteit (delen van een lage rente).

Zonder dit fonds of een vergelijkbaar systeem van euro-obligaties zal 2012 de geschiedenis in gaan als weer een nieuw rampjaar. De ECB zal om de twee, drie maanden verplicht worden om honderden miljarden euro's in het banksysteem te pompen om de brand te blussen, zonder het vuur definitief te kunnen doven.