Verhapstukken krijgt concurrentie van behapstukken

Geregeld is te lezen dat dingen al dan niet 'te behapstukken zijn'. Zo schreef Trouw eind juni over schoonheidsidealen die 'nog wel te behapstukken' waren. Elders was te lezen dat 'de vluchtelingencrisis nog steeds te behapstukken' is.

Een van de vroegste schriftelijke vindplaatsen dateert uit 2001. In het dankwoord bij de uitreiking van een literaire prijs stelde een dichter toen dat in poëzie meer aan de hand is 'dan (...) een criticus bij de routineuze lezing van een bundel kan behapstukken'.

Behapstukken is een contaminatie van 'iets kunnen behappen' (iets aankunnen) en het werkwoord 'verhapstukken' (iets regelen). Net als behappen wordt behapstukken niet of nauwelijks vervoegd. Ook de betekenis van behapstukken sluit aan bij die van behappen en is te omschrijven als 'haalbaar, uitvoerbaar zijn'. Van oorsprong betekende behappen ergens een hap uit nemen, maar al in de 19de eeuw raakte 'iets (niet) kunnen behappen' regionaal in zwang ter aanduiding van 'iets niet aankunnen'

Verhapstukken heeft een andere herkomst. Oorspronkelijk luidde het werkwoord 'verhakstukken'. Het verwees naar het ambacht van de schoenmaker en betekende zoiets als: andere hakstukken aan de schoen zetten. Vanuit die ambachtelijke betekenis ontwikkelde zich de figuurlijke betekenis 'iets in orde brengen'.

Contaminaties worden vaak stijlfouten genoemd. Impliceert dit dat behapstukken fout is? Niet per definitie. Als een contaminatie geregeld gebruikt wordt zonder dat er bezwaar tegen wordt gemaakt, kan het een algemeen geaccepteerd woord worden. tdb@taalbank.nl

undefined