Veilig of heilig weer boven

Jubileum van het Duik Medisch Centrum in Den Helder, een militaire dienst die duikers selecteert en begeleidt. Nee, ik had er ook nog nooit van gehoord, scharrelaar aan de oppervlakte die ik ben. Bij binnenkomst hang ik in de garderobe mijn jas op onder een zee van petten. De dragers ervan zitten op de voorste rijen. Zij zijn 'het goud', de hoge officieren.

Oppervlakte en diepte hebben elkaar nodig, begin ik. Elk mens wil diepgang. Die begint altijd aan de oppervlakte van het alledaagse bestaan: opstaan, cornflakes eten, reizen naar je werk. Als het goed is ga je daar op - nee je gaat onder in je bezigheden zodat, evenals voor duikers op dertig meter diep, de tijd voorbijvliegt. Aan het eind van de werkdag keer je weer naar huis terug, waar je partner zegt: Zo, ben je weer boven water?

Ook professioneel onderwaterwerk begint aan de oppervlakte, de wal. Neem de dagelijkse bevelstructuur van de krijgsmacht. Die maakt het werk mogelijk, maar kan het soms ook belemmeren. Voor echte creativiteit heb je speelruimte nodig en onder hoge druk kun je niet fluiten. Originele inzichten, nieuwe ideeën zijn nooit het resultaat van ons gewone denken. Ze borrelen ineens zomaar uit de diepte op.

De diepte draagt bij aan het leven aan de oppervlakte. Een duiker kan een vermiste persoon vinden of een bom die gevaarlijk is voor de scheepvaart. En wetenschappelijke research kun je zien als een geoefend afdalen in je onderzoek. Elke publicatie is een bijdrage aan de samenleving, een bericht dat boven water is gebracht.

'Veilig weer boven' is het motto van het Duik Medisch Centrum. Dat geldt voor duikers maar ook voor spiritualiteit. 'Diepte roept tot diepte', zingt de psalmdichter. Heiligen en mystici zijn de diepzeeduikers van het geestelijk leven. Daaruit kunnen ze gelouterd, als mensen die veel betekenen voor de wereld weer naar boven komen. Hun motto is 'Heilig weer boven'.

Ook zulke spirituele duiktochten zijn niet zonder gevaar. Er kunnen belletjes van de geest ontstaan en psychiatrische klachten. Kerken en kloosters zijn als duikcentra die spirituele afdalingen begeleiden. Hoe dieper je afdaalt, of dat nu in de zee of in de geest is, hoe belangrijker de begeleiding vanaf de oppervlakte wordt.

Diepgang vereist aandacht. Een kikvorsman checkt nauwkeurig of alles goed werkt, voordat hij achterover in het donker wiegende water plonst. Wetenschappelijke ontdekkingen beginnen met belangstelling voor iets wat verwondering, nieuwsgierigheid oproept. En in het geloofsleven is aandacht al gebed, zegt de denker Simone Weil. In aandacht plonzen we als het ware in iets buiten onszelf - uiteindelijk in 'de zee van kristal' waar God troont.

In een wereld vol druktanks en monitors, de harde wereld van de krijgsmacht, klinkt het misschien soft maar het gaat over niets anders dan de dynamiek van de liefde. Die maakt iemand tot een goede militair. Hij of zij geeft zoveel om zijn land en kameraden dat hij, als het moet, niet terugschrikt voor de diepte van de dood. Soms trekt aandacht, liefde voor je taak, je zo ver uit jezelf dat je niet meer terugkomt.

Beeld ik het mij in, of zie ik de schouders van de hoge officieren voor mij ietsje inzakken onder het gewicht van zoveel verantwoordelijkheid?

Als ik bij vertrek mijn jas weer pak, aarzel ik even voor al die met gouddraad bestikte petten. Zal ik er een opzetten? Nee, toch maar niet.

undefined