Vandaag gaan mensen in Venezuela de straat op. En dan?

In Miraflores, het presidentiële paleis in Caracas waar Nicolás Maduro zetelt, verschijnen steeds meer tekenen aan de wand. Dat de VS het niet op hebben met zijn regering is al langer bekend, maar sinds parlementsvoorzitter Juan Guaidó zich tot interim-president uitriep, sturen de noorderburen wel heel direct aan op een regeringswissel. Ze worden daarin gesteund door de meeste landen in Latijns-Amerika. En als Maduro dit weekeinde geen verkiezingen uitschrijft, dreigt ook de Europese Unie Guaidó als president te erkennen.

Dan is er de deplorabele staat van staatsoliemaatschappij PDVSA, Maduro’s belangrijkste inkomstenbron, en de reden dat hij de loyaliteit van zijn hoge militairen kan blijven betalen. Door Amerikaanse sancties kunnen de inkomsten van de Amerikaanse dochter Citgo niet meer naar Venezuela stromen.

Helemaal omineus was deze week de annulering van een project in China, waar PDVSA samen met een Chinese oliemaatschappij velden zou gaan ontginningen. Dat had niets met politiek te maken – China steunt Maduro juist – maar alles met de gebrekkige bedrijfsvoering: de Chinezen durven zo’n groot project niet aan met een maatschappij die de productie jaar na jaar ziet dalen.

Vandaag zal bovendien opnieuw blijken: de oppositie is ineens hechter verenigd dan lange tijd het geval is geweest. Met dank aan Juan Guaidó, de 35-jarige zelfbenoemde interim-president, die twee maanden geleden nog volslagen onbekend was, maar inmiddels met een soort Obama-achtig charisma het vertrek van Maduro eist en nieuwe verkiezingen wil uitschrijven.

Regeringen imploderen niet vanzelf

Guaidó straalt daarbij zelfvertrouwen uit. “Als dit een honkbalwedstrijd is, denk ik dat we in de laatste innings zitten”, zei hij deze week tegen de Colombiaanse tv. Maar bij een honkbalwedstrijd worden na de laatste inning simpelweg de punten geteld, en wordt de winnaar uitgeroepen. Dat lijkt niet echt de goede metafoor voor de huidige situatie. Die is misschien beter op te vatten als een gevecht, waarbij een van de deelnemers de ander op de grond moet werken.

Regeringen imploderen niet vanzelf. Als het te lang duurt, kan dat zelfs in het nadeel van Guaidó werken. Ja, de economie van Venezuela ligt al in duigen, maar de nieuwe sancties raken behalve Maduro ook de bevolking. Dat Guaidó ze zo openlijk steunt, maakt hem kwetsbaar, als veranderingen uitblijven. De geschiedenisboeken staan immers vol met volksopstanden die nooit politieke munt wisten te slaan uit het historische momentum dat ze leken te bezitten: van de Chinese studentenopstand van 1989 tot de straatprotesten in Iran na de betwiste verkiezingen van 2009.

De vraag is dus: hoe denkt Guaidó te voorkomen dat hij in dat rijtje terechtkomt? Het makkelijkste zou voor hem zijn dat Maduro zijn zegeningen telt, en het vliegtuig neemt naar Havana of Moskou. Maar zelf gelooft hij daar niet zo in. “Maduro is een dictator. Die komt niet ineens op een morgen tot inkeer”, vertelde hij deze week aan El País.

Guaidó blijft dan ook hopen dat het leger Maduro’s regering verzaakt, en de ‘kant van de constitutie’ kiest. Hij heeft militairen die dat doen al amnestie beloofd. Het valt echter niet uit te sluiten dat hoge militairen tot de conclusie komen dat ze toch meer te verliezen dan te winnen hebben bij een machtswissel. Het is moeilijk in te schatten hoe zulke overwegingen achter de schermen verlopen. Guaidó zegt dat veel lagere militairen ook de gevolgen van het economische wanbeleid voelen, en dat hij contact heeft met militairen die hem steunen.

Dat klopt ongetwijfeld. Maar daarmee stipt hij de mogelijkheid aan van een verdeeld leger: in dat geval kan een volksopstand nog een bloedige staart krijgen. De geschiedenisboeken staan ook daar vol mee. Zelf wuift hij dat scenario weg: “Er is geen gevaar voor een burgeroorlog in Venezuela. Want 90 procent van de mensen wil verandering.”

Vluchtelingen - In november maakte de UNHCR, de vluchtelingenorganisatie van de VN, bekend dat het aantal vluchtelingen uit Venezuela nu 3 miljoen bedraagt. Dat betekent dat nu zo’n 10 procent van alle Venezolanen hun land hebben verlaten – het merendeel zit in Colombia.

Economie - De Het IMF schatte de inflatie in Venezuela in 2018 op 1,4 miljoen procent, en voorspelde dat die in 2019 wel 10 miljoen procent zou kunnen gaan bedragen. Dat zijn zulke bizarre cijfers, dat je beter kunt zeggen: geld betekent niets meer in het land.

Gezondheid - In veel ziekenhuizen in Venezuela is geen zeep meer, laat staan medicijnen. De afgelopen jaren stortte met de economie ook de gezondheidszorg in, en maakten ziektes zoals malaria, tbc en mazelen een comeback in het land.

Lees ook:

Maduro en Guaidó voeren in Venezuela de druk op elkaar op

De zelfbenoemde nieuwe president van Venezuela, Juan Guaidó, loopt nog vrij rond. Maar als het aan de zittende president Nicolas Maduro ligt, gaat dat snel veranderen.

...en alle andere berichten over de Crisis in Venezuela.