Van Rompuy: 'Een nee bij referendum is blamage voor Nederland'
Een 'nee' bij het referendum van 6 april over het EU-associatieverdrag met Oekraïne zou een 'blamage' zijn voor de Nederlandse regering. Dat zegt Herman Van Rompuy, die als toenmalig voorzitter van de Europese Raad nauw betrokken was bij dat akkoord met Kiev.
Van Rompuy wijst erop dat de Nederlandse regering, gedekt door het parlement, al akkoord is gegaan met het associatieverdrag. Als de kiezers straks in meerderheid 'nee' zeggen, 'zou dat Nederland een minder betrouwbare partner maken', aldus Van Rompuy in een interview dat morgen verschijnt in de bijlage de Verdieping van deze krant.
"Daar kan de regering niets aan doen, zeker deze regering niet. Maar ik vind dat wel een hindernis voor het buitenlandbeleid, als men weet dat men altijd het risico loopt teruggefloten te worden. Een land moet zich kunnen engageren. Nederland is hierin een uitzondering, het is het enige land dat zo'n soort procedure hanteert."
Comeniusprijs
Aanleiding voor het interview met Trouw is de bekendmaking, gisteren, dat Van Rompuy de winnaar is van de prestigieuze Comeniusprijs 2016, een Naardense onderscheiding voor een persoon of organisatie die zich verdienstelijk heeft gemaakt op het gebied van onderwijs, opvoeding, cultuur, zingeving en samenleving. De prijs ging eerder naar Geert Mak, Robbert Dijkgraaf, Paul Schnabel en Louise Fresco.
Als EU-topman maakte Van Rompuy in november 2013 van dichtbij mee hoe de toenmalige Oekraïense president Janoekovitsj op het laatste moment weigerde zijn handtekening te zetten onder het samenwerkingsverdrag met de EU. De president koos de zijde van zijn Russische ambtgenoot Poetin, die de Oekraïense toenadering tot de EU niet zag (en ziet) zitten.
Na Janoekovitsj' weigering braken begin 2014 hevige protesten uit rond het Maidan-plein in Kiev. Daarbij vonden zeker honderddertig burgers en achttien politieagenten de dood. Janoekovitsj werd verjaagd. Vervolgens brak een burgeroorlog uit in het oosten van Oekraïne.
'Laat Oekraïne niet los'
"Laten we niet vergeten dat die hele oorlog is begonnen met dat associatieverdrag", zegt Van Rompuy. "Als je Oekraïne loslaat, en het wordt weer zoals het was vóór de Maidan-opstand, dan zijn die mensen voor niks gestorven. Want dat was niet zozeer een economische oorlog, het was een oorlog om waarden. Als we nu die steun intrekken, is Oekraïne verloren."
De Belgische oud-premier vreest dat Den Haag geen effectieve buitenlandpolitiek meer kan voeren als het steeds rekening moet houden met een referendum achteraf. "Over dit associatieverdrag zijn toch debatten geweest in Nederland? De volksvertegenwoordiging heeft haar verantwoordelijkheid genomen. Komt er straks ook een referendum over TTIP, het Amerikaans-Europese vrijhandelsakkoord? Dan zou het wel eens moeilijk kunnen worden om Nederlandse handtekeningen te krijgen."
Het argument van het nee-kamp dat dit associatieverdrag een opstapje is naar een EU-lidmaatschap van Oekraïne spreekt Van Rompuy tegen. "In het verdrag staat geen enkele aanzet tot een lidmaatschap. Dat is uitdrukkelijk besproken. De Oekraïeners drongen daar telkens geweldig op aan. Wij hebben daar nooit aan toegegeven."
Morgen in Trouw: Van Rompuy over de migratiecrisis, 't Britse referendum en het 'vermeende democratische tekort' in Europa
