Van Mansveld: Een aanklacht tegen de staat vind ik wel goed

Mansveld is niet alleen de vrouw die er voor moet zorgen dat de Nederlandse Spoorwegen fatsoenlijke treinen naar België laten rijden. Ze is ook verantwoordelijk voor het klimaat- en milieubeleid. De PvdA-staatssecretaris was voornamelijk in het nieuws vanwege het Fyra-debacle, maar op dat andere terrein bleef het lange tijd stil.

Vorige week publiceerde het klimaatbureau van de Verenigde Naties, het IPCC, een alarmerend rapport over de menselijke schuld van de opwarming van de aarde. En organisatie Urgenda stapte naar de rechter om de 'falende' Nederlandse staat aan te klagen en tot effectief klimaatbeleid te dwingen.

Mansveld moest eerst het energieakkoord afwachten, voordat ze haar eigen 'klimaatagenda' kon presenteren. Dat gebeurde vrijdag. Het moet een antwoord zijn op haar critici. De boodschap, in samenvatting: Nederland moet de opwarming van de aarde niet alleen bestrijden, maar er ook zo snel mogelijk op voorbereid zijn. Bovendien dient Nederland meer ondernemerschap te tonen. "Als je weet welke kennis wij hebben op het gebied van water, milieu en landbouw, dan zou het toch ontzettend zonde zijn als we dat niet vermarkten. We moeten ambitie tonen, ondernemerschap. Onze attitude is belangrijk."

Hoe zou u de Nederlandse attitude tot op dit moment omschrijven? Dit land is bepaald geen voorloper op het gebied van klimaatbeleid.
"Ik denk dat het lange tijd ingewikkeld is geweest om 'het klimaat' te vangen. Het was tot in de jaren tachtig gerelateerd aan geitenwollensokken. Maar als staatssecretaris bezoek ik vele duurzame projecten en je weet gewoon niet wat je ziet. De onderwerpen milieu en klimaat zijn zo jong en dynamisch. Het is booming. In mijn straat zie ik nu overal zonnepanelen. Ik was laatst in Sneek, waar een corporatie in een project met 250 woningen regelt dat de riolering via een gesloten systeem voor vergisting zorgt. Dat is prachtig. Je ziet dat bewoners hun gedrag veranderen. Ze gebruiken minder water en de energierekening daalt. En gaan we straks allemaal elektrisch rijden of op waterstof? We zitten in een geweldig spannende fase."

U wilt als kabinet dat Europa in 2023 40 procent minder CO2-uitstoot dan in 1990. Volgens critici is dat te weinig om in 2050 klimaatneutraal te zijn. 55 procent zou nu het doel moeten zijn.
"We kunnen als Europa wel met waanzinnige klimaateisen komen, maar het is belangrijker dat je andere landen meekrijgt. We zien dat er steeds meer landen meedoen met 40 procent: Engeland, Finland, Zweden, Portugal, Duitsland. Zo'n sneeuwbaleffect was de bedoeling. Als je te hard rent, sta je op zeker moment alleen. En bereik je niets."

Waarom zegt Nederland niet: wij zijn ambitieuzer. We hebben als land toch een eigen verantwoordelijkheid?
"Dat kunnen we wel, maar het heeft geen zin. Het doel dat de aarde deze eeuw maximaal 2 graden mag opwarmen, brengen wij niet dichterbij. Bovendien hebben wij een bedrijfsleven dat veel exporteert. Het kan niet zo zijn dat ieder land eigen doelen heeft. Er moet een gelijk speelveld zijn voor iedereen. Daar zit natuurlijk een zekere spanning in.

Klimaat is ook niet iets nationaals. De discussie tussen Europese lidstaten is ook niet: 'hoeveel CO2-uitstoot wil jij kwijt'? De vraag is nu welk land wat kan bijdragen aan het mondiale probleem. En Nederland heeft belangrijke kennis die we kunnen exporteren."

Het energieakkoord ligt onder vuur omdat oude kolencentrales wellicht niet gesloten kunnen worden. Hoe belangrijk is het voor de milieudoelen dat ze dichtgaan?
"Zeer, en die centrales moeten ook sluiten. Mijn collega, minister Kamp, is bezig met een oplossing."

Tegelijkertijd worden er in Nederland nieuwe kolencentrales in gebruik genomen. Passen deze in de energieneutrale samenleving van 2050?
"Naar mijn mening niet. Maar de wind waait niet altijd wanneer er energie nodig is. De nieuwere kolencentrales hebben we nog wel even nodig."

De staat is door de organisatie Urgenda gedagvaard vanwege nalatig klimaatbeleid. Pijnlijk, lijkt me.
"Los van de vraag of de zaak juridisch sterk is: ik zie een club mensen die gaat voor een overtuiging. En één van hun middelen is de staat aanklagen. Dat vind ik eigenlijk wel goed. Want hoe breng je jouw verhaal het beste onder de aandacht? Door de kwestie op scherp te zetten. En ik heb begrip voor hun filosofie dat zij vinden dat wij tekort zijn geschoten. Kijk, dat we op klimaatbeleid internationaal achterop zijn gebleven, is eigenlijk geen nieuws. Wij vinden nu dat het anders en sneller moet. Alleen wil Urgenda nóg sneller."