Van de eerste tot de drie en twintigste Elizabeth
’Ik heb het lichaam van een vrouw en het hart van een koning’, zo laat regisseur Shekhar Kapur Cate Blanchett verzuchten aan het einde van zijn eerste ’Elizabeth’ uit 1998. Het zal de belangrijkste reden zijn dat de vorstin de filmlijsten aanvoert als populairste ’screen-queen’.
In haar populariteit als filmvorst wordt zij slechts voorbij gestreefd door haar vader Hendrik de Achtste, maar die had dan ook zes vrouwen, onder wie Elizabeths moeder Anna Boleyn, die hij ook nog eens liet onthoofden.
Die geschiedenis is overigens binnenkort goed voor weer een film met Natalie Portman als Anna Boleyn en Scarlett Johansson als haar introvertere zusje Mary. Scarlett Johansson zien we komend jaar dan ook nog terug als Mary Stuart, koningin der Schotten, wier onthoofding we ook in Kapurs ’Elizabeth: The Golden Age’ mogen meemaken. De Tudors streven hun nazaten de Windsors nog steeds voorbij in gewildheid op het witte doek, maar zij zijn dan ook allemaal al geruime tijd dood.
’Meer dan een man’ maar ’soms ook minder dan een vrouw’, schijnt ’Secretary of State’ Robert Cecil, ooit over Elizabeth I gezegd te hebben. Een sterke vorstin, en soms ook te sterk, zal hij ongeveer bedoeld hebben.
Elizabeth werd als pas geborene tot bastaard verklaard en later door stiefmoeder ’Bloody Mary’ in de gevangenis gegooid. Toen ze toch alsnog als laatst overgebleven Tudor de troon besteeg, regeerde de ’virgin queen’ bijna vijftig jaar. Ze weerstond talloze huwelijkskandidaten, diverse katholieke samenzweringen en ook nog de Spaanse Armada.
Shekhar Kapur maakt van die geschiedenis een allegaartje in zijn tweede ’Elizabeth’. Naar verluidt is de meeste accurate en toch ook dramatisch beste verfilming nog steeds de in 1971 tot stand gekomen miniserie ’Elizabeth R’ met een kale Glenda Jackson als een onvergetelijke Elizabeth. Deze op dvd verschenen klassieker wordt ook nu nog lovend besproken.
Daarvoor werd Elizabeth in de bioscoop onder meer vertolkt door grootheden als Sarah Bernhardt (’The Loves of Queen Elizabeth’, 1911) en door Bette Davis twee keer in ’The Private Lives of Elizabeth and Essex’ (1939) en ’The Virgin Queen’ (1955).
Niet te versmaden zijn de hooghartige Judi Dench als de op Elizabethaans theater verzotte Elizabeth in ’Shakespeare in love’ en de grillige Helen Mirren die in de laatste tv-verfilming Elizabeths duizend jurken het juiste lichaam meegeeft. Ook Cate Blanchett is koninklijk als Elizabeth: voldoende minzame glimlachjes, ondeugende onderonsjes en ijzige blikken, alleen tegen Kapurs pruiken, jurken en boten valt niet op te acteren.
