Uw ouwe dag in de zon? Tips en kanttekeningen bij een nieuwe trend.

Is er sprake van een trend nu 4000 senioren hun biezen hebben gepakt? In 1995 waren het er nog 2,5 duizend en met de vergrijzing en de toegenomen mobiliteit in het achterhoofd, loopt het nog niet storm. Maar de trend is zeker gezet.

Eigen broek ophouden Wat gebeurt er nu als een 55plusser besluit het grootste deel van het jaar in een ander EU-land door te brengen? Voor wat betreft de rechten, zit het in de huidige Europese Unie wel goed. Gaat u als burger van de EU in een andere lidstaat van uw pensioen genieten - maar ook als u gaat werken of studeren - dan hebt u dezelfde (stem)rechten als de onderdanen van dat land. Er zijn echter wel bepaalde voorwaarden en verplichtingen verbonden aan het verblijfsrecht. Als u gepensioneerd of niet-actief - geen beroepsbezigheid - bent, moet u voldoen aan voorwaarden op het gebied van uw inkomsten en van de ziektekostenverzekering, zodat u geen beroep hoeft te doen op de sociale zekerheid van het gastland. Het uitgangspunt is dat u niet ten laste mag komen van de 'nieuwe' samenleving. Dus waar u oook heen gaat, u moet kunnen aantonen dat u uw eigen broek op kunt houden.

Verblijfsvergunning Een verblijfsvergunning in uw nieuwe land is noodzakelijk en u zult deze steeds nodig hebben. Eenmaal ter plaatse wendt u zich met geldig paspoort of identiteitskaart tot de bevoegde overheidsinstanties van het land waar u wilt verblijven. Gepensioneerden of niet-actieven moeten aantonen dat zij en de gezinsleden die hen vergezellen een ziektekostenverzekering hebben afgesloten en in hun eigen onderhoud kunnen voorzien. Als uw oudedagsvoorziening ook voorziet in een regeling voor gezondheidszorg kunt u in het andere land ook aanspraak maken op gezondheidszorg, op dezelfde wijze als de andere gepensioneerden van dat land. Dat is iets waar u, gezien de wachtlijsten en weinig klantgerichte zorg in Nederland, over de grens zeker profijt van zal hebben. In België en Spanje bijvoorbeeld zijn wachtlijsten een - vrijwel - onbekend fenomeen, evenals in Frankrijk. La douce France onderscheidt zich bovendien door een kwalitatief zeer hoge gezondheidszorg. Vergeet niet voor u verhuist, bij uw ziekenfonds een E 121-formulier aan te vragen en dit vervolgens aan het ziekenfonds in uw nieuwe land van verblijf af te geven. Heeft u een particuliere ziekte-kostenverzekering, dan liggen de zaken wat ingewikkelder. U kunt dan vragen of de overeenkomst wordt omgezet naar een polis met dekking in het buitenland. Soms moet voor zo'n buitenlandpolis een fors hogere premie worden betaald. Veel mensen houden speciaal voor hun ziektekostenverzekering een postadres aan in Nederland. U moet dan wel zorgen dat de declaraties ook uit Nederland vandaan komen, want bij een groot aantal buitenlandse declaraties zult u ongetwijfeld vragen krijgen. U kunt zich ook bij een ziektekostenverzekeraar in uw 'nieuwe' land melden. Het beste kunt u ruim voor uw vertrek kiezen welk pad u in deze complexe wildernis gaat bewandelen.

De Ping Ping Voordat u vertrekt, meldt u dat bij uw pensioenfonds en vervolgens kunt u lekker leven in een ander land, terwijl u maandelijks uw pensioengeld uitbetaald krijgt. Dat is vrij snel en simpel geregeld. Belastingtechnisch ligt het weer een stukje ingewikkelder. De fiscus wil weten of u fiscaal ingezetene wordt van het land waar u gaat wonen. De definitie van 'fiscaal ingezetene' verschilt per EU-lidstaat. Om vast te stellen waar u 'fiscaal ingezetene' bent, moet zowel gekeken worden naar de wetgeving van het gastland als naar die van uw land van herkomst. De lidstaten hebben onderling belastingverdragen gesloten, met name om te voorkomen dat inkomsten dubbel worden belast. Als fiscaal ingezetene van een land van de Unie moet u normaliter al uw inkomsten ('wereldinkomen') in dat land declareren. In het land van de 'fiscale woonplaats' kunt u ook voor andere belastingen, zoals successierechten en vermogensbelasting, worden aangeslagen. In de Europese Unie zijn de inkomens-, vermogens-en successiebelasting niet geharmoniseerd, met als gevolg dat de toepassing en de tarieven van land tot land verschillen. Omdat het een hele klus is om uit te zoeken hoe dat fiscaal allemaal zit, heeft u er alle belang bij de belastingdienst (bv de dienst Buitenland in Heerlen) of een belastingadviseur in het gastland en het land van herkomst te raadplegen over uw fiscale positie. Ook na emigratie is het mogelijk dat u nog steeds belastingplichtig bent in Nederland. U bent dan een zogenoemde buitenlandse belastingplichtige. Hier is sprake van als u na uw emigratie inkomsten geniet waarover Nederland op grond van nationale regelingen het recht heeft belastingen te heffen. Dit geldt, behalve bij inkomsten uit een dienstbetrekking in Nederland en inkomsten uit onroerende zaken die u in Nederland bezit, ook in geval van pensioenof socialeverzekeringsuitkeringen die u vanuit Nederland ontvangt. Helemaal duidelijk zijn deze regels nog niet, want dit nationale heffingsrecht kan worden beperkt als er een belastingverdrag van toepassing is.

Een onderkomen Wie een huis in het buitenland koopt, krijgt te maken met de landelijke en lokale wetten en regels. Zo zijn de regels van het erfrecht ter plekke van toepassing. Deze erfrecht-regels verschillen vaak aanzienlijk met die van Nederland. Problemen liggen op de loer. Zo kunt u wel in uw testament een bepaalde rechtskeuze laten vastleggen, maar die rechtskeuze hoeft nog niet te gelden in een ander land. Neem de Franse regels: Frans erfrecht is van toepassing op onroerend goed dat in Frankrijk is gelegen en op de gehele erfenis als Frankrijk het verblijfsland van de ingezetene was. Dat kan tot ongewenste uitkomsten leiden. Zo wordt ons 'langstlevendentestament' in Frankrijk niet erkend. Ook geldt dat wanneer u getrouwd bent en geen kinderen hebt, uw ouders 25 procent per ouder van uw erfenis zullen verkrijgen.

Verder erkent Frankrijk wel een Nederlands huwelijk, maar niet onze notariële samenlevingsovereenkomst. Samenwoners worden hierdoor als vreemden van elkaar beschouwd en belast met maar liefst 60 procent successierecht. Alleen wanneer u ook een Franse samenlevingsovereenkomst - PACS geheten - sluit, komt u voor een lager tarief in aanmerking. In weer andere landen geldt dat een huwelijk 'in gemeenschap van goederen' een onbekend iets is. Welk land ook uw (toekomstige) wensdroom is, het is verstandig om erfrecht kwesties ruim van tevoren te regelen of de boel tijdig te verkopen.