Unicef: stop met uitzetten jongeren naar 'terugkeerhuis'
Het terugkeerbeleid voor alleenstaande minderjarige asielzoekers (ama's) is niet kindvriendelijk en failliet. Unicef vraagt het kabinet geen jongeren uit te zetten naar 'terugkeerhuizen', opvangplekken in het land van herkomst. "Het Kinderrechtenverdrag verplicht Nederland meer verantwoordelijkheid te nemen dan kinderen terugsturen naar vier muren, een dak en wat eten en drinken. We moeten hun ook perspectief bieden", zegt Jan Murk van de VN-kinderrechtenorganisatie.
De afgelopen paar jaar hebben Europese regeringen samengewerkt in het vergroten van de mogelijkheden om asielzoekende kinderen terug te sturen naar hun thuisland.
Als oplossing voor ama's die niet naar familie terug kunnen, zijn nieuwe opvangcentra opgezet. Volgens het Unicef-rapport 'Children's rights in return policy and practice', dat vandaag wordt gepresenteerd, was dat een makkelijke, snelle, ondoordachte oplossing die totaal niet effectief is gebleken.
Weggegooid geld
Nederland beheert al enige jaren terugkeerhuizen in Angola en Congo. Het rapport meldt dat in die twee huizen één keer iemand heeft overnacht. Absoluut weggegooid geld, stelt kinderrechtenspecialist Murk. "De opvanghuizen leiden niet tot meer terugkeer en ook niet tot betere terugkeer."
De terugkeerhuizen zijn vooral gebruikt als stok achter de deur, om ama's onder druk te zetten. Fout, vindt Murk. "Het gaat hier om kwetsbare kinderen die vaak van alles hebben meegemaakt. Ze zijn alleen en verkeren in grote onzekerheid over hun toekomst. Hun leven staat soms al jaren stil. Die moet je geen extra stress bezorgen door te stellen dat ze in zo'n opvangcentrum worden gedropt als ze niet meewerken met terugkeer naar familie."
Voormalig asielminister Leers wilde ondanks al die lege bedden in Angola en Congo ook een terugkeerhuis in Afghanistan. Vanuit dat land kwamen toen veel ama's naar Nederland. Dat huis is er nooit gekomen omdat de Afghaanse autoriteiten niet wilden meewerken. Murk: "Gelukkig maar. Want stel dat het er gekomen was en er waren kinderen uitgezet... De situatie is er nu weer hartstikke onveilig."
Illegaliteit
De terugkeerhuizen hadden als drukmiddel een ongewenst bijeffect, stelt Unicef. Uit angst te worden uitgezet verdwenen er honderden ama's uit de opvang, en dus uit het zicht. Aangenomen wordt dat velen van hen de illegaliteit in gingen.
Unicef is niet tegen terugkeer, stelt Murk. Maar het moet rustig en zorgvuldig worden voorbereid, in goed overleg met de jongeren. Op die manier lukte het de afgelopen jaren wel gemiddeld zo'n 25 ama's terug naar huis te begeleiden. Unicef roept de overheid op die aanpak verder uit te werken, met oog voor het belang van het individuele kind.
De instroom van ama's (ongeveer 1500) was vorig jaar door de situatie in Syrië, Irak, Afghanistan en Eritrea groter dan in de jaren ervoor. Toen lag het gemiddelde rond 500. "Als de veiligheidssituatie de komende jaren in die landen verbetert, is het de vraag waar deze kinderen het beste hun toekomst kunnen opbouwen. In hun eigen land of in Europa? En als ze terug kunnen, laten we dan nu vast bedenken hoe we dat dan organiseren", aldus Murk.
