Uitstapjes per limousine naar het buitenland

Zo niet de Arme Klaren in Brugge. Milde schenkers werden weliswaar door een vrome, minzame zuster ontvangen, maar zodra de poort van het klooster achter de bezoeker was gesloten, verdween de glimlach van het gezicht en gingen de eieren in de allesbrander.

Vlaanderen reageerde geschokt toen in 1990 iets over het dubbelleven van deze slotzusters aan het licht kwam. Ze werden juist verondersteld de laatsten van het uiterst strenge soort te zijn. Wie intrad, trad nooit meer uit; wie de regels van het slot aanvaardde, bleef voor de rest van haar leven in het slot en liet zich nooit meer aan de buitenwereld zien. Iedere dag stond in het teken van zondige gedachten en boetedoening die daar 's avonds op volgde: riemslagen, eetverbod of uren lang bidden met de armen in de lucht. Voldoening om het lijden onder de bestraffing gold overigens als een van de grootste zonden.

Frisse wind

In dit rigide systeem was al zichtbaar verandering gekomen in de jaren zeventig, na de verkiezing van abdis Lutgardis. De tralies waren weggehaald, de inwonenden hoefden niet meer plat op de buik wanneer zich een man in het klooster aandiende, de klederdracht werd lichter en de buitendeur mocht zo nu en dan open.

Onder abdis Anna, relatief jong en wereldwijs, waaide helemaal een frisse wind door het slot. Anna was van mening dat de gemeenschap, slinkend in aantal en bedreigd in haar bestaan, gebaat zou zijn bij nieuwe weldoeners. Samen met een zeer goede vriendin maakte ze per auto bedelrondes door het land en met het vergaarde kapitaal - omvangrijk - werd een modern gastencentrum gebouwd, Het Cluysecken, waar Brugse geestelijken het middagmaal konden gebruiken. Er kwamen zelfs nieuwe roepingen - in het bezit van een rijbewijs - en "het geld stroomde binnen" .

In 1985 deed Ronnie Crab zijn intrede in het klooster. Een van de zusters had een neef die maatschappelijke hulp nodig had. Crab, maatschappelijk werker, leek de juiste man. Abdis Anna vroeg Crab hierna of hij een tweede opdracht wilde aanvaarden. Zij en haar zusters, zei ze, droomden al zo lang van een eigen wagen, hoewel de biechtvader het hen had verboden. Maar ze zag zichzelf niet zomaar een garage binnenstappen.

Crab aanvaardde de opdracht, de auto kwam er (een Mercedes) en andere auto's volgden (o.a. een limousine) waarmee uitstapjes werden gemaakt, eerst nog in eigen land maar al gauw ook naar Zwitserland, Hongarije en Spanje. De statuten van de kloostergemeenschap werden gewijzigd om te voorkomen dat bezittingen en kasreserves in geval van ledentekort aan de Heilige Stoel zouden vallen.

Renpaarden

In De schat van de Arme Klaren heeft Crab in samenwerking met journalist Douglas De Coninck het drama van de daaropvolgende jaren beschreven. In een apologetisch verhaal, waar hij begrijpelijk zelf goed uitkomt, vertelt hij hoe hij de zusters leerde kennen, met hun angsten en verborgen dromen, van witte villa's en een leven in zuidelijker streken.

Crab stimuleerde, als we hem moeten geloven, slechts een vuur dat al brandde. Onder zijn zakelijke leiding schaften ze een buitenverblijf aan en renpaarden en enkele zusters volgde rijlessen. Het waren "internaatsmeisjes die voor de allereerste keer naar een fuif gaan" , aldus Crab.

Ondanks de schone schijn koesterde het bisdom argwaan over de levenswandel van de zusters. De afdracht van de jaarlijkse kasoverschotten van de gemeenschap kwam maar niet binnen, veelvuldig waren de zusters afwezig en de visitator en biechtvader werden te vaak afgeweerd. Vandaar dat in 1988 een discreet onderzoek werd gedaan. Daarbij kwam tot grote ontzetting van de bisschop aan het licht dat een notaris te Knokke opdracht had gekregen uit te zien naar een koper voor het klooster. De zusters, schrijft Crab, hadden het plan opgevat naar Frankrijk te verhuizen. Met een prive-vliegtuigje waren ze naar Lourdes gevlogen, op zoek naar een geschikt onderkomen.

Zondebok

In het conflict dat volgde met het bisdom werd Crab tenslotte de grote zondebok. Tenminste, zo wordt het in het boek voorgesteld. Hij werd eind februari 1990 gearresteerd op verdenking van onder meer afpersing, oplichting en misbruik van vertrouwen, zat 39 dagen in het gevang en werd bij gebrek aan bewijs vrijgelaten. De zusters hadden al lang de wijk genomen naar hun kasteel. Daar bleef weinig van hun frivoliteit over: tegen de druk van diverse partijen waren ze niet bestand. Wat van hen resteert is het beeld van een zestal verwarde, naieve en hulpeloze oudere vrouwen, die terugkeren naar wat oud en vertrouwd is: het slot.

Wat er van de toedracht zoals door Crab verteld ook waar moge zijn, De schat van de Arme Klaren is een uiterst onderhoudend boek over een bizarre geschiedenis. De schrijvers hebben nog wel geprobeerd de geschiedenis in een bredere en ernstiger context te plaatsen - de kerkpolitieke en partijpolitieke bindingen van de diverse acteurs in het spel worden genoemd en de bevoogding door de kerkelijke macht wordt erin aan de kaak gesteld - maar het blijft vooral een incident.

Intussen hebben de Arme Klaren niet stilgezeten. Een jaar geleden, zo meldde De Morgen kort geleden, namen ze hun intrek in een 'miljonairsvilla' in Kapellen-Bos die wordt omgebouwd tot een rustoord voor gepensioneerde priesters. Maar ditmaal staan de uitbaters onder toezicht van twee beheerders, een voormalige CVP-politicus en een katholieke advocaat. Houden de zusters zich niet aan wat als normaal kloosterleven wordt gezien, dan dreigt opnieuw tussenkomst en beslaglegging door het Brugse parket.