Uitgaven overheid aan zorg in 30 jaar explosief gestegen
De collectieve uitgaven voor gezondheidszorg zijn in dertig jaar verachtvoudigd. De overheid besteedde in 1983 4,9 procent van het bruto binnenlands product (bbp) aan zorg en in 2012 10,7 procent, terwijl de economie in die dertig jaar drie keer zo groot is geworden. Ook als rekening wordt gehouden met geldontwaarding, is sprake van een explosieve groei.
Dertig jaar bezuinigingsbeleid - het eerste kabinet-Lubbers diende op Prinsjesdag 1983 de eerste begroting in, die volledig werd beheerst door bezuinigingen - heeft niet of nauwelijks invloed gehad op het totaal van de overheidsuitgaven. Die bedroegen begin jaren tachtig rond 55 procent van het bbp en in 2012 ruim 49 procent. De stijgende zorguitgaven hebben andere uitgaven weggedrukt. Het onderwijs en de sociale zekerheid spelen in de overheidsuitgaven inmiddels een veel minder prominente rol.
Een andere opvallende stijger in de overheidsuitgaven zijn de uitgaven voor binnenlandse veiligheid. Het aandeel steeg van 1,3 procent van het bbp begin jaren tachtig naar 1,9 procent vorig jaar.
De schuld van de overheid schommelt vanaf de jaren tachtig. Aanvankelijk was sprake van een gestaag oplopende schuld (van 45 procent van het bbp in 1980 naar 77 procent in 1990) om daarna te dalen. De kleinste schuld werd bereikt in 2007 (ruim 45 procent), maar inmiddels heeft de staatsschuld weer een omvang bereikt van 75 procent.
In vele debatten over de noodzaak tot bezuinigen wordt steevast een mogelijke explosie van de rente-uitgaven als argument gehanteerd. Van een explosie is, ondanks de inmiddels weer fors gestegen staatsschuld, echter geen sprake. De rente-uitgaven namen in het begin van de jaren tachtig rond 4 procent van het bbp in beslag om te dalen tot 1,8 procent vorig jaar. De Nederlandse overheidsfinanciën zijn mede beheersbaar gebleven door de gestage daling van de rente wereldwijd in de afgelopen dertig jaar.
