Uit die sigaret! Weg met de waterpijp!
E en dikke walm sigarettenrook zweeft onder het plafond van het drukbezochte kebabrestaurant waar mensen zitten te eten, praten, lachen en roken. Vooral veel mannen puffen de ene na de andere sigaret weg. Op een zitbed in de hoek laat een groepje jongeren, twee meiden en drie jongens van een jaar of zeventien, een waterpijp van mond tot mond gaan.
Een op het eerste gezicht vrolijk en onschuldig tafereel dat sinds jaar en dag in Iran is waar te nemen. Maar vanaf nu gaat dat misschien veranderen. Er is onlangs namelijk een nieuwe wet in werking getreden die het roken van sigaretten en waterpijp in openbare ruimtes verbiedt.
De wet was tien jaar geleden al goedgekeurd maar volgens de autoriteiten is de tijd nu pas rijp om deze ook echt ten uitvoer te brengen. Er was instemming en een hoge mate van samenwerking nodig van het departement van milieu, het ministerie van gezondheid, en de gemeenten. Ook de medewerking van de rechterlijke macht was vereist. Al met al bleek het een zware en tijdrovende klus om alle instanties op één lijn te krijgen.
Dat is niet zo gek, want het nieuwe beleid kan ongetwijfeld op verzet en sabotage rekenen, zoals eerdere verboden uitwezen. Zo werd het roken van waterpijpen al vaker in het openbaar verboden, tot grote ergernis van vooral Iraanse jongeren die waterpijproken niet alleen als lekker maar ook als uitermate hip beschouwen. De waterpijpen doken dan ook keer op keer weer op.
Wat ook al langer verboden is, is het roken van opium. Toch gebeurt ook dit vaak genoeg in Iran, veelal binnenshuis door wat oudere mannen. Sommigen hebben zelfs een speciale opiumkamer ingericht die zonder uitzondering helemaal geelbruin is uitgeslagen. De ernst van een opiumverslaving wordt door Iraniërs vaak onderschat want ach, het is een oude traditie en tradities zijn per definitie onschuldig en tamelijk onaantastbaar.
Zo is ook het roken van sigaretten diep verankerd in de Iraanse cultuur, bleek bij eerdere inperkingen. Zes jaar geleden werd er bijvoorbeeld een wet ingevoerd die behelsde dat rokers niet in aanmerking komen voor hoge overheidsposities. En in 2006 werd het roken voor automobilisten verboden. Desalniettemin bleef men er achter het stuur vrolijk op los paffen.
Het is dan ook zeer de vraag of het nieuwe rookverbod daadwerkelijk zal worden nageleefd - hoe schadelijk het ook is voor de gezondheid en hoe wijdverbreid de praktijk ook is.
Volgens Mohammedreza Masjedi van de anti-tabaksfederatie rookt 20 procent van de Iraanse mannen en bijna 5 procent van de vrouwen sigaretten.
Roken zou volgens hem in de islamitische republiek verantwoordelijk zijn voor 25 procent van de kankergevallen en voor 50 procent van alle ziekten. Volgens officiële cijfers zouden er in Iran jaarlijks 65.000 mensen overlijden aan de gevolgen van het roken, zelfs meer dan het aantal verkeersdoden dat ook al schrikbarend hoog ligt.
Masjedi stelt dat het publiek zich nauwelijks bewust is van de gezondheidsrisico's. Vooral de jeugd vindt roken gewoon ontzettend stoer. Er moet volgens de anti-tabaksfederatie en de Iraanse regering dan ook meer voorlichting worden gegeven op dit gebied.
Daarbij kunnen de tegenstanders ook te rade gaan bij de geestelijkheid. De meeste islamitische geleerden zijn het er over eens dat alles wat schade aan je lichaam toebrengt haram is, verboden volgens de islam. Sigaretten vallen duidelijk in deze categorie, en zijn volgens hen dus net zo onislamitisch als alcohol.
undefined
