Tweede Kamer baalt van falende schuldhulp
Al jaren kent de politiek de problemen in de schuldhulpverlening. Toch schiet de hulp aan mensen met problematische schulden tekort. De Tweede Kamer zit met een kater.
De overheid slaagt er onvoldoende in om mensen met problematische schulden te helpen. Het grootste deel van de Tweede Kamer is gefrustreerd over die onmacht. Kamerlid René Peters van regeringspartij CDA noemde donderdag het optreden van de overheid ‘ziek’. Jaar in jaar uit blijkt namelijk uit onderzoek dat de overheid door boetes en het terugvragen van toeslagen de problemen van schuldenaren verergert.
Concreet verwijt van de Kamer is dat het kabinet er niet in is geslaagd om nieuwe regels te maken voor het bedrag dat mensen minimaal moeten overhouden om te leven nadat ze hun maandelijkse aflossing aan schuldeisers hebben betaald. Eind vorig jaar liet het kabinet weten dat het maken van deze regels, de zogeheten vereenvoudigde beslagvrije voet, is uitgesteld tot januari 2021.
Die maatregel werd twee jaar geleden al aangekondigd en had op 1 januari moeten ingaan. Het blijkt heel ingewikkeld om de computersystemen van bijvoorbeeld de Belastingdienst, het UWV en Justitie op elkaar af te stemmen. “Wij denken dat we het kunnen”, zei staatsecretaris Menno Snel van financiën, donderdag tegen de Tweede Kamer, maar hij wil nog niet toezeggen dat het lukt.
De zwaarste kritiek komt niet van de oppositie, maar vanuit de coalitie. “Van links tot rechts vindt de Kamer dat wij het leven van mensen wel heel ingewikkeld hebben gemaakt en dat wij ze moeten helpen. Dat gaat te traag natuurlijk”, vindt CDA’er Peters. “De overheid is niet in staat om allerlei zaken te berekenen en laat dat over aan mensen die toch al in de problemen zitten. Dat is ziek.”
Bittere pil
Dat er weinig gebeurt is ook een bittere pil voor een andere regeringspartij, de ChristenUnie. Kamerlid Eppo Bruins: “Er staan veertig plannen in het regeerakkoord. Politiek zijn wij het eens over wat er nodig is. Het probleem is de uitvoering. Dat ligt bij mij zwaar op de maag. Ik zou graag meer ambitie willen zien.”
Al jaren is duidelijk waar de pijn zit bij mensen met problematische schulden. In de documentaireserie ‘Schuldig’ werd twee jaar geleden al helder dat schuldenaren door hoge rentes en incassokosten steeds dieper in de ellende komen. Het terugbetalen van huur- en zorgtoeslag leidt vaak tot drama’s, bleek uit onderzoek van bestuurskundige Roel in ’t Veld.
De Nationale Ombudsman legde onvermoeibaar de vinger op de zere plek: in de afgelopen zeven jaar verschenen drie rapporten. In de jongste editie van zes dagen geleden stelt Ombudsman Reinier van Zutphen het nog maar een keer: “De overheid heeft onvoldoende oog voor de persoonlijke situatie van mensen met schulden. Veel mensen willen wel betalen maar kunnen dat niet. De overheid houdt daar in zijn invorderingsbeleid geen rekening mee. Dat moet veranderen.”
Coalitiepartijen D66, CDA en ChristenUnie willen dat er een rem komt op verhoging van boetes of belastingaanslagen bij mensen met problematische schulden. De oppositie steunt dat, maar coalitiepartner VVD heeft bedenkingen. Die vindt een verhoging een straf voor het niet-betalen en vindt dat rechtvaardig. Het kabinet wijst op de mogelijkheid van een betalingsregeling.
Staatssecretaris Tamara van Ark (sociale zaken) is in het kabinet verantwoordelijk voor hulp bij schulden. Omdat de nieuwe beslagvrije voet er voorlopig niet komt, moet zij het doen met ‘spoedmaatregelen’. De Belastingdienst gaat bijvoorbeeld niet meer automatisch bedragen afschrijven bij mensen met schulden. Van Ark baalt ook van de situatie. “Ik ga er heel hard aan trekken om de vertraging in te halen.”
Lees ook:
De nieuwe wet voor mensen met schulden is uitgesteld - en dat baart schuldenexperts zorgen
De nieuwe wet die ervoor moet zorgen dat mensen met schulden niet onder het bestaansminimum duiken, is uitgesteld. Dat baart schuldenexperts zorgen.
Verstrikt in de schulden en de regels
De meerderheid van de mensen met problematische schulden wordt door de gemeente niet bereikt en krijgt geen hulp. De hulpverlening is te traag en te complex. Als regels niet eenvoudiger worden, lukt het niet om het aantal mensen met chronisch geldgebrek omlaag te brengen.
