Tussen de heksen van de koude grond

Voor een groot vuur in het midden van een grasveld staan vier vrouwen. Een van hen slaat op haar tamboerijn en een doffe, doch indrukwekkende toon verspreidt zich. ,,The river is flowing, flowing back to the sea, back to Mother Earth'', klinkt het heldere gezang van de vrouwen. Achter het vuur, bij een altaartje van twee stoeptegels, heft een dieproodgelokte vrouw haar armen naar de hemel. Even daarvoor ontstak zij voorzichtig de fakkels aan weerszijden van het altaar. Allemaal ter ere van de Godin, want dinsdag vierden deze heksen de volle maan, die in het teken stond van de oogst en de wijsheid.

De dieproodgelokte dame is Margarita Rongen (51) en van haar is het grasveldje waar het ritueel plaatsvindt. Zij is een erfheks, wat betekent dat zij al haar wijsheden leerde van haar familie. Nu runt zij de Heksehoeve in Appelscha, waar ze workshops geeft over geneeskrachtige kruiden, niet-heksen volle maan- en jaarfeesten laat bijwonen en een theeschenkerij heeft waar haar kruidenmengsels te koop zijn.

Margarita is een van de weinigen die als heks naar buiten treedt: vaak gebeurt hekserij achter gesloten deuren. ,,Ik ben een witte heks en wil mensen helpen en dat doe ik door in de openbaarheid te treden. Dan kunnen mensen ook naar mij toekomen.''

Maandelijks vereren heksen de volle maan, die steeds een andere betekenis heeft. Deze maan staat in het teken van de oogst en daarmee de wijsheid. Alles wat in het begin van het jaar is gezaaid, wordt nu geoogst en geëvalueerd. Bij iedere maan moeten de deelnemers zich bewust worden van de invloed van de maan op hun leven. ,,Als mensen zich iets meer zouden bezighouden met de manen, zouden zij meer begrijpen'', vertelt Margarita. Bij duistere maan hoort piekeren, bij volle maan denk je dat alles wel goedkomt.

Aan de zijkant van haar boerderij, omringd door bomen en uitgestrekte weilanden, bevindt zich het grasveld waar de rituelen plaatsvinden. Even voordat het gezang van de heksen begint, veegt Margarita het grasveld ritueel schoon met de welbekende heksenbezem.

Dat zijn de eerste handelingen voor het trekken van een cirkel. ,,Een cirkel moet je zien als een zeepbel, een ruimte die de energie van de deelnemers binnenhoudt en zorgt dat er geen ongewenste energieën de kring binnendringen'', vertelt Margarita. Alle rituelen worden uitgevoerd binnen deze ruimte. Als de cirkel eenmaal is getrokken, kan er niemand naar binnen of buiten.

Hekserij staat ook bekend onder de Engelse naam Wicca, maar Margarita gebruikt die term liever niet. Ze is 'gewoon een heks van de koude grond', Nederland dus. De term heks heeft vaak een negatieve lading, er wordt gedacht aan de verering van Satan en seks met de duivel. Dat beeld stamt uit de tijd van de Inquisitie, die heksverbranding als machtsmiddel gebruikte. Hekserij is een natuurreligie, de religie van ver voor het christendom, de religie van witte magie. Margarita: ,,Onze godin is Moeder Aarde en de aarde is van iedereen. Het is een eeuwenoude religie, waarvan aspecten in alle godsdiensten terugkomen. Denk aan pasen, vroeger gaven wij elkaar een ei met een spreuk. Oervolken als de aboriginals en indianen aanbidden ook de aarde.''

Elke witte heks respecteert de natuur. Zo vraagt een heks om toestemming als zij een deel van een plant of boom wil gebruiken. De wicca kent twee regels, namelijk 'Doe wat ge wilt, maar schaadt een ander niet' en 'Alles wat je doet krijg je driemaal terug'. Verder is de religie vrij voor interpretatie. Daarom heeft de godin soms verschillende namen, zoals bijvoorbeeld Isis, Demeter of Diana. ,,Alle goden zijn één god, alle godinnen zijn één godin. Welke naam je de religie geeft, het is hetzelfde.'

Het grasveld van zo'n veertig vierkante meter is gereed voor het ritueel. Rondom de plek staan koperkleurige toortsen en in het midden brandt een groot vuur. Op het altaartje staat een afbeelding van een voluptueus vrouwenlichaam, de vertegenwoordiging van de godin. Maar ook een zwaard, een zilveren kelk, een schaal noten en cakejes met pruimenjam. De etenswaren stellen de oogst voor. Er staan zeven cakejes, ook een voor de godin. Aan het begin van het grasveld hangt een waslijn met een stuk of dertig stukjes blauw papier.

Ieder heeft even daarvoor trefwoorden opgeschreven met zijn of haar oogst voor dat jaar. Het is de bedoeling om dat in de cirkel te bespreken, zodat je heel bewust verwerkt wat er in dit jaar is gebeurd.

,,God van het oosten, vergezel ons deze avond'', steekt een van de vrouwen de koperen toorts aan. Even daarvoor liep zij één ronde rondom het vuur, de anderen volgen haar op de voet. Als de god wordt opgeroepen helpt iedereen mee, allen strekken de armen naar de hemel. Alle vier de windrichtingen worden aangeroepen, altijd te beginnen met het oosten. De betekenissen van de windrichtingen zijn vergelijkbaar met de cyclus van de natuur. Zo staat oost voor de kindertijd en via zuid, de jonge volwassene, en west, de volwassene, beland je bij noord, de oude, wijze vrouw. In de seizoenen en in het wassen en afnemen van de maan staat deze cyclus ook centraal.

De goden en krachten van de windrichtingen zijn aanwezig en Margarita vervolgt het ritueel. Met water met opgelost zout zuivert zij de grenzen van de cirkel. Dit symbool staat voor reinheid en het vrouwelijke aspect. Margarita besprenkelt de deelnemers met een paar druppels water, een zegening waardoor iedereen ook met zuiverheid aanwezig is. Daarna volgt de wierook, die vuur en dus het mannelijke vertegenwoordigt. Margarita cirkelt de wierook rondom ieders hoofd. Met het heksenzwaard trekt Margarita de cirkel en zegt: ,,Laat dit een plaats van vriendschap zijn, van vreugde en van liefde. Zo moet het zijn, zo moet het zijn, zo moet het zijn.'' De cirkel is voltooid.

In de hekserij is de godin het belangrijkste, waardoor de religie veel vrouwen aantrekt. Maar ook de god speelt een rol in de hekserij. Margarita: ,,De godin maakte de aarde en alles was prachtig, bloemen en planten, maar niets bleef zo mooi, ondanks haar goede zorg gingen sommige dingen dood. Het lukte de godin niet om nieuw leven te creëren. Daarom bezocht zij de god van de onderwereld en vroeg hoe dat kwam. De god bedreef de liefde met haar en zei: Jou, mij en liefde is nodig om opnieuw geboren te worden.''

De eerste oefening in de cirkel is een geleide meditatie door Margreet, een van de heksen. ,,Stel je voor dat je op een mooie plaats in de natuur staat. Vandaaruit loop je, je komt een dier tegen.'' Met de ogen gesloten en Margreets stem op de achtergrond, ziet iedereen zijn of haar oogst. Alles draait om inzicht in het eigen leven.

Om beurten haalt ieder een papiertje met steekwoord van de waslijn. Woorden als huis, grens en plezier passeren. Ondertussen pakt iedereen iets van de oogst en wordt de gezamelijke beker wijn gedronken. Het vuur knispert op de achtergrond.

Allen staan in een kring en houden elkaar stevig vast. Margarita spreekt de magische woorden uit: ,,De cirkel is opgeheven, maar niet verbroken. Als vrienden zijn wij bij elkaar gekomen, als vrienden gaan wij weer uit elkaar en als vrienden zullen wij wederkeren. Tot wederziens.''