Trump wil relatie met Rusland 'normaliseren', maar wat betekent dat?

Zeven jaar geleden deed Barack Obama een poging om de relatie tussen beide grootmachten te herstellen. Zijn toenmalige minister van buitenlandse zaken Hillary Clinton bood haar Russische collega Lavrov symbolisch een grote rode 'reset-knop' aan. Drie jaar lang verzachtte de wederzijdse retoriek, maar toen Poetin in 2012 opnieuw aan de macht kwam als president, na een periode als premier, werd de harde taal opnieuw verkondigd.

Trump en Poetin zijn voornemens in de nabije toekomst een nieuwe poging te wagen. Een datum is nog niet geprikt, maar dat de afspraak gaat komen, is volgens de Rus een zekerheid. Beide wereldleiders stralen naar buiten toe uit dat ze een positieve uitkomst verwachten. Dat Trump minder moralistisch is ten opzichte van Rusland, speelt hierin een rol.

Krachtpatsers

Ondanks zijn vaak onvoorspelbare gedrag is de handreiking van Donald Trump aan Vladimir Poetin volgens Willem Post, als Amerika-kenner verbonden aan Instituut Clingendael, niet geheel verrassend. "Trump heeft ontzettend veel bewondering voor machtige mensen, krachtpatsers zoals hijzelf. Dat verklaart ook zijn vooralsnog positieve houding tegenover de machtspoliticus Poetin. Daarbij hebben de VS Rusland nodig, onder meer in de kwestie Syrië."

Met een goede verstandhouding tussen beide landen is niets mis, zegt Post. "Maar toen Obama de banden probeerde aan te halen, werd al heel snel weer bevestigd dat er constructief iets mis is." Niemand kan volgens Post dan ook garanderen dat de ruimte die Poetin in een genormaliseerde relatie krijgt, niet zal worden gebruikt voor zijn eigen gewin. "Het herstel dat beide leiders nastreven, zal heel moeilijk worden."

(Tekst gaat verder onder afbeelding)

Nixoniaans beleid

Volgens Post gaat Trump met zijn wens om de relatie te normaliseren wel heel gemakkelijk voorbij aan de Russische annexatie van de Krim. "Het lijkt erop alsof hij een Nixoniaans beleid wil gaan hanteren en politiek wil bedrijven alsof hij zaken doet. Voorbijgaan aan de annexatie van de Krim betekent een breuk met de traditie dat mensenrechten hoog in het vaandel staan. Dat is een gevaarlijke ontwikkeling."

De Amerika-kenner denkt dat gematigd beleid belangrijk is om het relatieherstel al bij voorbaat niet te laten mislukken. Maar de mensen waarmee Trump zijn kabinet vooralsnog vorm geeft - Jeff Sessions, Michael Flynn en Mike Pompeo - zijn 'hardliners'. "Dat duidt erop dat hij zijn harde retoriek, het 'America First', uit de campagne ook in daden wil omzetten. Omdat Poetin ook een hardliner is, kan dat weleens gaan botsen."

Het zullen wittebroodsweken worden, voorspelt Post, gevolgd door een botsing tussen twee 'pestkoppen'. "De eerste ontmoeting zal vast lang duren en een vrolijk karakter hebben. Ze zullen een zeker respect voor elkaar hebben, wat ze nu ook al tonen. Maar het blijven machtspolitici met een wil om te winnen en weinig drang om water bij de wijn te doen. We gaan in ieder geval een fascinerende periode tegemoet."

Economische crisis

De verhouding tussen de Verenigde Staten en Rusland is de afgelopen jaren verder bekoeld, mede door de situatie in Oekraïne. De annexatie van de Krim kwam Rusland namelijk op sancties te staan vanuit de VS en Europa. "Daardoor verkeert het land in een diepe economische crisis", zegt Helga Salemon, Rusland-analist voor Most Translation & Research Russia. "Maar dankzij de staats-tv geven mensen Poetin daarvan niet de schuld en blijft hij populair."

Trump gaf in woord een opening tot normalisering, en dat biedt volgens haar de Russische president een 'gouden kans' om zijn land politiek en economisch uit het moeras te trekken. "Als hem dat lukt, dan zou dat een gigantisch succes zijn. Om daarin te slagen, zou hij wel een tandje lager moeten gaan in zijn anti-Amerikaretoriek. Maar hem kennende zal Poetin dat zien als gezichtsverlies."

Stalinesque zuivering

De flirt met Trump heeft het hoofd van Poetin verre van op hol gebracht, zegt Salemon. Ze verwijst naar de arrestatie van Aleksej Oeljoekajev, de Russische minister van Economische Zaken, op 14 november 2016. "Deze 'Stalinesque' zuivering van het liberaal-economische blok in de Russische regering ten gunste van de autoritaire haviken, doet vermoeden dat zelfs een Poetinvriendelijke Trump Ruslands economische teloorgang en afglijden naar een dictatuur niet meer kan tegenhouden."

Doordat de Russische president voor dit machtsmiddel kiest, gooit hij volgens de analist zijn eigen glazen in. "Poetin moet iets aan de corruptie in zijn land doen, wil hij de economie weer op poten zetten. Maar dan raakt hij de steun kwijt van de mensen met wie hij aan de macht is gekomen. Het arresteren van Oeljoekajev duidt zeker niet op de noodzakelijke handelingen om de economie te verbeteren. Wat betreft Trump is Poetins hoop gericht op het afschaffen van de Amerikaanse sancties, dat zou de Russische economie weer wat lucht geven."

Salemon weet nog niet of Poetin überhaupt wel zo blij is met het aanstaande presidentschap van Donald Trump, zoals hijzelf beweert. "Trump is onvoorspelbaar, waardoor Poetin niet weet wat hij van hem kan verwachten. We zullen het moeten afwachten, maar ik schat de kansen op een gezonde, genormaliseerde relatie zeer klein."

Lees ook: Wat Trump wel en niet noemde in zijn honderddagenplan