Trump wacht lange anderhalf uur, Republikeinen lange vier jaar

Of gaat Donald Trump zondagnacht het onmogelijke presteren en een debat winnen waar hij met enorme achterstand aan begint?

Dat laatste zou een waardige voortzetting zijn van een verkiezingscampagne waarin al heel veel onwaarschijnlijks werkelijkheid is geworden. Een zakenman en reality-showpresentator zonder sjoege van staatszaken veroverde de nominatie van de Republikeinse partij. Hij kwam weg met dingen - racistisch, seksistisch, hardvochtig - die bij ieder ander de doodklap voor de politieke loopbaan waren geweest.

Maar kan Donald Trump echt nog wel verder, nu hij onophoudelijk op tv te zien en te horen is als iemand die elke vrouw - mits jong genoeg natuurlijk - letterlijk wil pakken? En daar als 'ster' echt geen toestemming voor gaat vragen?

Je zou zeggen van niet. Zaterdag braken de teugels van de partijtrouw die veel Republikeinse politici hadden doen beloven dat ze voor Trump zouden stemmen. Inmiddels zeggen 16 Republikeinse senatoren dat ze dat niet opbrengen - van de 54 die de partij heeft, bijna een op de drie dus.

Daaronder ook John McCain uit Arizona. Die Vietnam-veteraan keerde zich niet tegen Trump toen die hem, helemaal in het begin van zijn campagne, zijn algemeen erkende status van oorlogsheld ontzegde 'omdat hij gepakt was'. Maar de video uit 1995 was de Republikeinse genomineerde van 2008 teveel. "Geen vrouw hoort ooit het slachtoffer te worden van dit soort ongepast gedrag. Hij alleen draagt de last van zijn gedrag en hij alleen moet de consequenties daarvan ondervinden."

Lijfsbehoud
Die formulering was veelbetekenend: McCains trouw tot nu toe was naar eigen zeggen ingegeven door respect voor de Republikeinse kiezers, die Trump in de voorverkiezingen de nominatie gaven. Maar er speelde zeker ook politiek lijfsbehoud mee: McCain moet knokken voor zijn herverkiezing in Arizona, en was tot dit weekeinde niet van plan de aanhangers van Trump in zijn staat tegen zich in het harnas te jagen. Maar nu begint uit Trump Tower de geur van electoraal bederf op te stijgen, en McCain en een aantal van zijn collega's willen daar niet het slachtoffer van worden.

Maar niet allemaal zullen ze de electorale schade voldoende kunnen vermijden. En daardoor dreigen de Republikeinen op 8 november niet alleen het Witte Huis mis te lopen, maar ook de meerderheid in de Senaat te verliezen. Minstens twee jaar lang, en wellicht vier, zullen ze dan machteloos moeten toezien hoe Hillary Clinton het machtigste wapen van een president hanteert en progressieve rechters benoemt.

Want Trump is nu eenmaal, of ze willen of niet, tot 8 november het boegbeeld van de Republikeinse partij. Afgezet worden kan hij niet, volgens de interne regels van de partij - althans zoals die tot nu toe zijn geïnterpreteerd.

Tekst loopt door onder foto.

Achterstand
Een aantal senatoren die hem al eerder afwezen, riepen Trump dit weekeinde op om zich terug te trekken, maar dat is hij niet van plan. En het is ook praktisch onmogelijk om, met nog een kleine vier weken te gaan, een andere presidentskandidaat (zijn running mate Mike Pence wordt vaak genoemd) naar voren te schuiven. In veel staten zijn de stembiljetten al gedrukt, in sommige staten is het stemmen zelfs al begonnen - president Obama gaf vrijdag al het goede voorbeeld in Chicago.

Ze zullen het kortom met Trump moeten doen. Dat hij het presidentschap verovert is nu bijna ondenkbaar geworden. Niet omdat zijn aanhang in het electoraat zich massaal van hem afwendt - uit de eerste, nog niet erg betrouwbare peilingen en reacties op straat blijkt dat er nog heel wat aanhangers zijn die Trump zijn woorden van elf jaar geleden graag vergeven.

Maar om de achterstand die hij al had in de peilingen in te lopen, moet Trump dringend een kant van zichzelf laten zien die Amerika nog niet kende: serieus, beheerst, stijlvol, deskundig. In het eerste debat lukte hem dat niet. In het tweede debat kan het eigenlijk niet meer.

Want die video zit in het hoofd van de kijkers. En natuurlijk ook in het hoofd van Trump. Op dat podium staat, in de woorden van de Democratische oude rot in het campagnevoeren James Carville, iemand die "te zwaar is, oud, moe, humeurig. En hij gaat een heel lange anderhalf uur doormaken."

En als Carville gelijk krijgt, wordt het daarna voor de Republikeinen een heel lange vier jaar.